24η Μαΐου Ευρωπαϊκή Ημέρα Πάρκων

* Του Πρόδρομου Νικηφορίδη

Πάρκο Επιχειρήσεων, εμπορικό πάρκο, θεματικό πάρκο, πάρκο αυτοκινήτων, παιδικό πάρκο, παρκοκρέββατο, σκυλόπαρκο, πάρκο περιπέτειας, πάρκο του 20ου αιώνα, πάρκο τσέπης, περιβαλλοντικό πάρκο, εθνικό πάρκο, πάρκο, πάρκο, … τι είναι τέλος πάντων το πάρκο;

Το Πάρκο είναι μία περιφραγμένη περιοχή, η λέξη προέρχεται από τα λατινικά parricus (περίφραξη). Τα πρώτα πάρκα ήταν μεγάλες περιφραγμένες δασικές εκτάσεις και προορίζονταν για το κυνήγι των βασιλέων και της αυλής τους. Εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο Μεσαίωνα σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις. Κάποια από αυτά βρίσκονταν πλησίον των παλατιών και πύργων. Αυτά που είχαν χωροθετηθεί στις παρυφές των πόλεων σταδιακά ενσωματώθηκαν σε έναν αστικό ιστό διαρκώς αυξανόμενο.

Στην Ελλάδα ο Όθων και η Αμαλία είναι αυτοί που το 1836 οριοθετούν μία περιοχή 500στρ για την δημιουργία του Βασιλικού Κήπου. Πολύ γρήγορα τα 500στρ έγιναν 150 στρ, ενώ τμήμα του ήταν στην αρχαιότητα ο ιδιωτικός κήπος του φιλόσοφου και βοτανολόγου Θεόφραστου. Αργότερα ο Βασιλικός Κήπος έγινε Εθνικός Κήπος.

Πέρασαν δύο αιώνες από τότε, η κουλτούρα των πάρκων δεν έγινε κτήμα των Ελλήνων, δεν έγινε όπου γης και πατρίς. Δημιουργήθηκαν λιγοστά πάρκα στις ελληνικές πόλεις, με τα χρόνια κάποια αναπτύχθηκαν και μεγαλούργησαν ανάλογα με την φροντίδα που είχαν και τις τοπικές κλιματολογικές συνθήκες, κάποια άλλα μαράζωσαν.

Τις τελευταίες δεκαετίες της ευφορίας τα πάρκα ήταν κυρίως προορισμός των οικονομικά αδυνάτων, των μεταναστών και των περιθωριακών ατόμων. Ο νεοπλουτισμός της ελληνικής κοινωνίας δεν της επέτρεπε να συχνάζει στα πάρκα για πολλούς λόγους. Ήταν και είναι με δωρεάν είσοδο, άρα δεν μπορείς να αποδείξεις ότι εσύ μπορείς, δεν έχουν συνήθως αναπαυτικά καθίσματα και καναπέδες για να διακριθείς, δεν μπορείς δυστυχώς να έχεις δίπλα σου και να συνοδεύεσαι από το αυτοκίνητο σου, δεν υπάρχει περίπτωση να καθίσεις ή ξαπλώσεις στο χορτάρι, δεν είναι του επιπέδου σου. Τέλος δεν μπορείς συνήθως να καταναλώσεις, δεν μπορείς να βρεις ταβέρνες και να πιείς το ουζάκι ή τσιπουράκι σου και δεν μπορεία να απολαύσεις την μουσική που σου σερβίρουν. Δεν ήταν προορισμός πώς να το κάνουμε.

Επειδή η ζωή είναι ένας κύκλος ήρθε η ώρα της κρίσης και του κουρνιαχτού, ήρθε η ώρα της παραμονής στην πόλη, πριν είχες την απόδραση. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα τα πάρκα έγιναν προορισμός, για βόλτα, άθληση, για ποδήλατο, ανάγνωση και πικνίκ.

Την Κυριακή 17 Μαΐου, όπως σίγουρα και αυτή την Κυριακή 24 Μαΐου, Ευρωπαϊκή Ημέρα των Πάρκων, η Νέα Παραλία θα κατακλυσθεί από χιλιάδες πολίτες που θα κάνουν όλα τα παραπάνω και ακόμη περισσότερα. Με κάθε ευκαιρία πλέον ο κάτοικος της Θεσσαλονίκης θα βρει καταφύγιο στη Νέα Παραλία, γιατί είναι ο μοναδικός αναβαθμισμένος χώρος πρασίνου και συνδυάζει το πράσινο με το μπλε. Εξάλλου όλα τα μεγάλα πάρκα έχουν και μεγάλους υδάτινους χώρους, ο συνδυασμός τους είναι μία μικρογραφία της γης.

Τα πάρκα είναι χώροι ανοιχτοί, προσβάσιμοι και φιλικοί σε όλους, χωρίς αποκλεισμούς, είναι δημοκρατικοί χώροι. Είναι  χώροι περιπάτου, ανάπαυσης, αθλητισμού, πολιτισμού, κοινωνικοποίησης, δράσεων πολλαπλών μορφών και πάνω από όλα τόποι απόδρασης από τη δύσκολη καθημερινότητα των πόλεων. Είναι όμως και χώροι εκπαίδευσης και μάθησης, για όλους, μικρούς και μεγάλους. Είναι ιδανικοί χώροι για επισκέψεις σχολείων, για γνωριμία με τον κόσμο των φυτών.

Το Πάρκο δεν είναι μόνο ένας τόπος που εισπράττουμε τη γενναιοδωρία της φύσης, είναι και ένας τόπος έκφρασης. Στο πάρκο οι άνθρωποι ηρεμούν, χαλαρώνουν, χαμογελούν και συζητούν, γίνονται άλλοι άνθρωποι, κάνουν βόλτα, παίζουν, κάνουν ποδήλατο και απολαμβάνουν το φυσικό τοπίο.

Το πάρκο μπορεί να γίνει εργαστήρι για τη φύση, τον άνθρωπο, τα ζώα, τη συνύπαρξη και την ειρήνη και οπωσδήποτε τη μνήμη του τόπου και της κοινωνίας μας. Πολλά ιστορικά πάρκα μεταφέρουν την ιστορία του κάθε τόπου ανά τους αιώνες. Τα πάρκα είναι η αίθουσα διδασκαλίας των σχολείων του μέλλοντος.

Η δημιουργία χώρων πρασίνου στις πόλεις είναι μία επένδυση για το μέλλον, είναι χώροι θεραπείας για πάσα νόσον, σωματική και ψυχική όπως θα έλεγαν αυτοί που γνωρίζουν. Είναι φάρμακο για τους νέους και ειδικά για τους λιγότερο νέους.  Τα πάρκα εξανθρωπίζουν τις πόλεις αυξάνουν την διασπορά πολλών ειδών χλωρίδας και πανίδας και  συνεισφέρουν στην βιοποικιλότητα των πόλεων.

Περίπατοι στο πάρκο, ποδηλατόδρομοι και πεζόδρομοι, πέργκολες, καθιστικά  δημιουργούν ένα πλέγμα διαδρομών και στάσεων όπου καταλαγιάζει ο αχός της ζωής στην πόλη. Ο εγκέφαλος μας «αδειάζει» και αποβάλει όλη την συσσωρευμένη κούραση. Τα φυτά και τα δέντρα συνοδεύουν τις εποχές, η μυρωδιά του φρεσκοβρεγμένου χώματος μας υπενθυμίζει την γήινη υπόσταση μας, τα αρώματα των λουλουδιών και τα κελαιδήματα των πουλιών μας ταξιδεύουν μακριά στη φύση.

Στην παρούσα υγειονομική κρίση αποδείχτηκε περίτρανα  πόσο απαραίτητα είναι τα πάρκα και πόσο λίγα είναι στην πόλη μας.

Το επόμενο πολύ μεγάλο στοίχημα για την Θεσσαλονίκη είναι το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά. Ένα πρώην στρατόπεδο, με υφιστάμενη βλάστηση και με έκταση μητροπολιτικής κλίμακας, 335 στρ, θα γίνει τόπος προορισμού για την Δυτική Θεσσαλονίκη αλλά και για όλο το πολεοδομικό συγκρότημα μετά από την ολοκλήρωση του ΜΕΤΡΟ και την σύνδεση του με την περιοχή. Το Μητροπολιτικό Πάρκο Παύλου Μελά θα έχει κάποιες επιπλέον ιδιαιτερότητες που δεν βρίσκουμε σε άλλα μεγάλα πάρκα. Υφιστάμενοι πευκώνες και σχεδιαζόμενοι ελαιώνες και οπωρώνες με πολλά καλλωπιστικά είναι ο μελλοντικός πλούτος του Μητροπολιτικού Πάρκου. Ελιές, δαμασκηνιές, καρυδιές, κερασιές, μουσμουλιές, αμυγδαλιές, συκιές, κυδωνιές θα δημιουργήσουν οικεία τοπία της ελληνικής φύσης.

Το ΜΠΠΜ θα ταξιδέψει τις επόμενες δεκαετίες χιλιάδες παιδιά, νέους και λιγότερο νέους ανθρώπους σε ταξίδια γνώσης, εμπειρίας, σε αναζήτηση ενός καλύτερου αύριο. Αθλητισμός, μουσική, χορός, ζωγραφική και γλυπτική, γιόγκα, εργαστήρια ανακύκλωσης, χειροτεχνίας, θέατρο και κινηματογράφος, η δράση, η εκπαίδευση και η αναψυχή συνυπάρχουν και συνεργούν.

Υπάρχουν πολλά άλλα πρώην στρατόπεδα στο πολεοδομικό συγκρότημα της Θεσσαλονίκης. Αυτό που τις προηγούμενες δεκαετίες ήταν η «κατάρα» για αυτές τις περιοχές εξαιτίας της ασυνέχειας στον πολεοδομικό ιστό, μπορεί τώρα να γίνει η «ευλογία». Ανατολικά και Δυτικά και γιατί όχι και κεντρικά οι χώροι των στρατιωτικών ή πρώην στρατιωτικών εγκαταστάσεων πρέπει να γίνουν οι πνεύμονες της πόλης μας.

Είναι το μεγάλο μας στοίχημα και η μεγαλύτερη ευκαιρία για να αναβαθμίσουμε την Θεσσαλονίκη.-

* Ο κ. Νικηφορίδης είναι πρόεδρος της Μόνιμης Επιτροπής Αρχιτεκτονικών Θεμάτων του ΤΕΕ/ΤΚΜ

TOP