Δύο εισηγήσεις – κώδωνες κινδύνου – για τις παλιές οδικές γέφυρες σε όλη τη χώρα, αλλά και για τις επιπτώσεις από την αναμενόμενη αύξηση της συχνότητας και της έντασης ακραίων καιρικών φαινομένων στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της Κλιματικής Αλλαγής, παρουσιάστηκαν εκ μέρους του ΤΕΕ/ΤΚΜ, κατά τη διάρκεια του συνεδρίου Safe Thessaloniki 2022 που συνδιοργάνωσαν το ΤΕΕ/ΤΚΜ και η οργάνωση “Safe Greece“.
“Επάλληλες καταστροφές σε παγκόσμια κλίμακα που οφείλονται στις μείζονες και ουσιώδεις κρίσεις των τελευταίων ετών, τη γεωπολιτική, την κλιματική, την οικονομική και την υγειονομική, που αλληλεπιδρούν, απαιτούν αλλαγές στον τρόπο αντιμετώπισης και διαχείρισης κρίσεων, με έναν ολιστικό Σχεδιασμό για την άμεση ενίσχυση της ασφάλειας, της λειτουργικότητας των υποδομών και κατ’ επέκταση της ανθεκτικότητας του δομημένου περιβάλλοντος”, επισήμαναν οι Μιχάλης Τσιώτας, Βασίλης Λεκίδης και Ιωάννης Μοσχονάς, μέλη της Διαρκούς Ομάδας Εργασίας του ΤΕΕ/ΤΚΜ για την αντιμετώπιση Φυσικών Τεχνολογικών και Άλλων Καταστροφών, παρουσιάζοντας «έναν περιεκτικό, σύντομο και έξυπνο τρόπο για τον Διαγνωστικό Έλεγχο παλαιών γεφυρών του οδικού δικτύο».
«Η διατήρηση των σημαντικών μεταφορικών υποδομών της χώρας σε πλήρη λειτουργία είναι κρίσιμη όσο ποτέ ιδιαίτερα κατά την εξέλιξη πολλαπλών κρίσεων. Η επιθεώρηση καταγραφή και παρακολούθηση των γεφυρών, μεταξύ των λοιπών μεταφορικών υποδομών, που είχε αφεθεί στην τύχη της, πρέπει να γίνει όχι μόνο συστηματικά αλλά και άμεσα. Προτείνεται λοιπόν ένας «έξυπνος» πρωτοβάθμιος Έλεγχος, ταχύς και πρακτικός, ώστε να καταχωρηθούν σε ένα ενιαίο και εύκολα προσβάσιμο και διαδραστικό ηλεκτρονικό αρχείο οι υπάρχουσες γέφυρες του παλαιού εθνικού και επαρχιακού δικτύου, και να εντοπισθούν αυτές που έχουν τα μεγαλύτερα προβλήματα. Με απλό αλλά συστηματικό τρόπο καταγράφονται οι φθορές και οι βλάβες των τεχνικών και διακριτοποιούνται ανάλογα με τη μορφή, το στατικό σύστημα και τα λοιπά γνωστά μηχανικά χαρακτηριστικά τους, έτσι ώστε Ελεγκτής στο πεδίο να δύναται να έχει μια πρώτη εικόνα για τη δομική επάρκεια αλλά και την παθολογία πιθανής αστοχίας (failure modes) τους (στη φωτογραφία ο βασικός πίνακας του πρωτοβάθμιου ελέγχου). Η απλότητα της μεθόδου δίνει τη δυνατότητα στον Μηχανικό της πράξης να συμμετέχει στην ενδυνάμωση της κοινωνικής ανθεκτικότητας συμβάλλοντας κατά περίπτωση και στην πολιτική προστασία. Η δευτεροβάθμια αντιμετώπιση για τα ληπτέα μέτρα αποφυγής κατάρρευσης και αποκατάστασης της λειτουργικότητας, επισπεύδεται έτσι, και γίνεται ιεραρχημένα και είναι στοχευμένη και πιο αποτελεσματική. Η εργασία ήταν αφιερωμένη στη μνήμη του Καθηγητή Ιωάννη Τέγου που απεβίωσε ξαφνικά το 2021.
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επηρεάσει ιδιαίτερα τις πόλεις, επειδή τα έντονα και ακραία καιρικά φαινόμενα μπορεί να είναι περισσότερο καταστρεπτικά σε πολύπλοκα αστικά περιβάλλοντα. Σφοδρά καιρικά φαινόμενα δεν είναι ασυνήθιστα στην πόλη της Θεσσαλονίκης, ισχυρές καταιγίδες, καταρρακτώδεις βροχές, πλημμύρες, ανεμοθύελλες, κεραυνοί, χαλαζοπτώσεις καθώς και εποχιακά φαινόμενα όπως χιονοθύελλες, παγετός και ομίχλη. Μπορούν να προκαλέσουν σημαντικές ζημιές σε υποδομές, κτίρια και περιουσίες, σοβαρά προσωρινά προβλήματα αλλά και τραυματισμούς και ανθρώπινες απώλειες.
Στη μελέτη με θέμα «Κλιματική Αλλαγή και Σφοδρά Καιρικά Φαινόμενα στη Θεσσαλονίκη» στο πλαίσιο της ΔΟΕ Φυσικών Καταστροφών, συνεργάστηκαν οι Μηχανικοί Βασίλης Λεκίδης και Κωνσταντίνος Κοκολάκης και ο μετεωρολόγος κ. Μιχάλης Σιούτος, εξετάζοντας δεδομένα επανανάλυσης των τελευταίων 43 ετών (1979-2021), του Ευρωπαϊκού Κέντρου Προγνώσεων (ECMWF).
Τόνισαν ότι:
«Η θερμοκρασία στην περιοχή Θεσσαλονίκης έχει αυξητική τάση, με τη μέση ετήσια τιμή να έχει ξεπεράσει την κανονική τιμή κατά τον 1ο C την τελευταία δεκαετία. Οι συνολικές ετήσιες βροχοπτώσεις επίσης αυξάνονται, μια αύξηση που αποδίδεται κυρίως στις έντονες βροχοπτώσεις λόγω της μεγάλης ραγδαιότητας.
Εξετάζοντας μια βάση δεδομένων έντονων καιρικών φαινομένων για τη Θεσσαλονίκη και την ευρύτερη περιοχή τα τελευταία 40 χρόνια (1983-2022) εντοπίσθηκαν συνολικά 110 έντονα και καταστροφικά καιρικά φαινόμενα. Οι έντονες καταιγίδες με σφοδρές βροχοπτώσεις που σχετίζονται με πλημμύρες αποτελούν το φαινόμενο με τα μεγαλύτερες επιπτώσεις και ζημιές στην περιοχή Θεσσαλονίκης, αποτελώντας το 65,4% των συνολικών συμβάντων. Ακολουθούν οι χιονοπτώσεις και ο παγετό με ποσοστό 17,3%, οι ανεμοθύελλες με ποσοστό 10,9% και οι κεραυνοί με 6,4%. Άλλα δυσμενή φαινόμενα είναι οι υψηλές θερμοκρασίες και καύσωνες, οι ομίχλες, οι χαλαζοπτώσεις και οι ανεμοστρόβιλοι ξηράς και θάλασσας. Συνολικά 22 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από σφοδρά καιρικά φαινόμενα με εκατοντάδες τραυματισμούς, αποκλεισμένους και ζητούντες βοήθεια απεγκλωβισμού ή διάσωσης στην περιοχή Θεσσαλονίκης τα τελευταία 40 χρόνια.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι ο μέσος ετήσιος αριθμός έντονων καιρικών φαινομένων στη Θεσσαλονίκη παρουσιάζει εμφανή αυξητική τάση, μάλιστα την τελευταία δεκαετία υπερδιπλασιάσθηκε, αυξήθηκε σε 7 συμβάντα έναντι 3 ετήσιων συμβάντων τις δεκαετίες πριν το 2000. Ο μεγαλύτερος ετήσιος αριθμός με 18 έντονα και καταστροφικά καιρικά φαινόμενα στη Θεσσαλονίκη σημειώθηκε το 2014, ένα έτος με συνολικές ετήσιες βροχοπτώσεις 1052,4 χιλιοστά, ποσό κατά 398,5 χιλιοστά πάνω από το κανονικό.
Ο Σεπτέμβριος είναι ο μήνας με τη μεγαλύτερη συχνότητα σφοδρών καιρικών φαινομένων, που ανέρχεται στο 15,5% των συνολικών γεγονότων, ακολουθεί ο Ιούνιος με 13,6% και στη συνέχεια ο Ιανουάριος και ο Δεκέμβριος με 10,9%. Καταιγίδες, έντονες βροχοπτώσεις που σχετίζονται με πλημμύρες, κεραυνούς, ανεμοθύελλες και χαλαζοπτώσεις σημειώνονται κατά μέσο όρο 23 ημέρες στη Θεσσαλονίκη με βάση τα δεδομένα μετεωρολογικού του Ραντάρ που εξετάσθηκαν. Πλημμύρες έπληξαν την περιοχή της Θεσσαλονίκης κατά την τελευταία δεκαετία, ιδιαίτερα κατά τα έτη 2014, 2015, 2018, 2019, 2020 και 2022.
Τα αποτελέσματα αυτά σε συμφωνία και με τις προβλέψεις των κλιματικών μοντέλων δείχνουν μελλοντική αύξηση της συχνότητας και της έντασης των έντονων καιρικών φαινομένων στη Θεσσαλονίκη με το καταστροφικό δυναμικό τους να αναμένεται επίσης αυξητικό. Η έρευνα αυτή συμβάλλει στην αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με την πιθανή επίδραση της κλιματικής αλλαγής στη Θεσσαλονίκη και σχετικά με το επίπεδο κινδύνου και την τρωτότητα από κινδύνους που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες. Επίσης συμβάλλει στο σχεδιασμό και την περαιτέρω ανάπτυξη υποδομών και συστημάτων προστασίας, ανάπτυξης και διαχείρισης σχεδίων και δράσεων για τις περιπτώσεις καιρικών κινδύνων, καθώς και ενέργειες προσαρμογής και μετριασμού των δυσμενών επιπτώσεων.»
Η σειρά των ετήσιων συνεδρίων «Safe Greece» με κεντρικό θέμα «Νέες Τεχνολογίες και Πολιτική Προστασία» ξεκίνησε το 2014 με τη διοργάνωσή του κάθε έτος και σε άλλη πόλη της χώρας με συμμετοχή από ακαδημαϊκά ιδρύματα, οργανισμούς, τοπική αυτοδιοίκηση, ιδιωτικό τομέα, εθελοντικές ομάδες. Το 9ο Συνέδριο «Safe Thessaloniki 2022» έλαβε χώρα στους χώρους της ΔΕΘ από 29 Σεπτεμβρίου έως 1 Οκτωβρίου 2022 και περιέλαβε 100 ανακοινώσεις, 4 προσκεκλημένες ομιλίες (Ισραήλ, Πορτογαλία και 2 από Ελλάδα), σεμινάρια & στρογγυλά τραπέζια.
H εργασία του Καθηγητή Χρήστου Στεφανή και των συνεργατών του (Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης) αναφέρεται στην εξέταση επιδημιολογικών δεδομένων για Covid-19 στην Ελλάδα εστιάζοντας στη συναισθηματική ανάλυση και την αντίληψη του ευρέως κοινού για την επιδημία με τη χρήση σύγχρονων μεθόδων τεχνητής νοημοσύνης. Η εργασία ξεχώρισε για την πρωτοτυπία της και την επιστημονική αρτιότητα. Για το λόγο αυτό η επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου την επέλεξε και της απένειμε το βραβείο καλύτερης εργασίας που θέσπισε για το συγκεκριμένο συνέδριο το διεθνές επιστημονικό περιοδικό κύρους Applied Sciences με συμβολικό ποσό 500 ελβετικών φράγκων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσίασε η προσκεκλημένη ομιλία του Ομότιμου Καθηγητή στο ΑΠΘ Κυριαζή Πιτιλάκη και Προέδρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Σεισμικής Μηχανικής, ο οποίος μίλησε για τις τελευταίες εξελίξεις στον προσδιορισμό του σεισμικού κινδύνου στην περιοχή της Θεσσαλονίκης με έμφαση στις απώλειες που μπορεί αναμένονται από μελλοντικούς σεισμούς. Η μεθοδολογία που παρουσιάστηκε μπορεί να εφαρμοστεί και σε άλλες περιοχές.
Ο Καθηγητής στο ΕΚΠΑ και Πρόεδρος του ΟΑΣΠ κ. Ευθύμης Λέκκας πραγματοποίησε ανασκόπηση των νέων επιστημονικών, τεχνικών και επιχειρησιακών δεδομένων που προέκυψαν από καταστροφικά επεισόδια στην Ελλάδα και διεθνώς (σεισμοί, δασικές πυρκαγιές κλπ.) εστιάζοντας στο πως αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν ως παράμετροι σχεδιασμού για την προστασία από μελλοντικούς κινδύνους.
Ο Πρόεδρος του οργανισμού «SafeGreece» και επιστημονικός συνεργάτης της UNESCO Δρ Γεράσιμος Α. Παπαδόπουλος, σε συνεργασία με τη Δρα Ιωάννα Τριανταφύλλου, επέλεξε να μιλήσει για ένα θέμα ευρύτερου ενδιαφέροντος με τίτλο «Σεισμοί και Πολιτισμός». Τόνισε ότι οι σεισμοί καταστρέφουν πολιτισμικά αγαθά, όπως αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία, μουσεία με τα εκθέματά τους, έργα τέχνης, αρχεία, βιβλιοθήκες, τόπους θρησκευτικής λατρείας (π.χ. εκκλησίες). Ταυτόχρονα οι σεισμοί συχνά αποτελούν την αιτία για τη δημιουργία νέων πολιτισμικών αγαθών, όπως έργα τέχνης (π.χ. ζωγραφικοί πίνακες, γκραβούρες, υδατογραφίες), λογοτεχνήματα (ποιήματα, μυθιστορήματα, έμμετρες περιγραφές), λαϊκοί θρήνοι, τραγούδια, μουσεία και μνημεία.
