Προτάσεις και παρατηρήσεις του ΤΕΕ/ΤΚΜ για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας
Τις απόψεις της ΔΕ ΤΕΕ/ΤΚΜ επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την έκδοση αναθεωρημένης ΑΕΠΟ των μεταλλείων Κασσάνδρας ΠΕ Χαλκιδικής, της εταιρείας ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε. απέστειλε ο Πρόεδρος του Επιμελητηρίου κ. Γιώργος Τσακούμης στο Περιφερειακό Συμβούλιο, στο πλαίσιο της σχετικής διαβούλευσης.
Στο έγγραφο, που κοινοποιήθηκε στο ΥΠΕΝ και στην εταιρεία, περιλαμβάνονται τα εξής:
“Στο παρόν κείμενο εκφράζονται συνοπτικά οι απόψεις της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ/ΤΚΜ επί επιλεγμένων θεμάτων της τροποποίησης της ΜΠΕ για τα Μεταλλεία Κασσάνδρας Χαλκιδικής, όπως διαμορφώθηκαν κατά τη συνεδρίασή της, μετά από συζήτηση επί του πορίσματος Ομάδας Εργασίας, η οποία συγκροτήθηκε ειδικά για το θέμα.
Υπενθυμίζεται ότι το ΤΕΕ/ΤΚΜ παρακολουθεί τα δρώμενα στα Μεταλλεία Κασσάνδρας επί 30 και πλέον έτη, θεωρώντας την συγκεκριμένη μεταλλευτική και μεταλλουργική δραστηριότητα εξαιρετικής σημασίας, τόσο από περιβαλλοντικής όσο και από αναπτυξιακής πλευράς.
Στις γενικές παρατηρήσεις επισημαίνονται:
- Η μεγάλη έκταση της μελέτης, η οποία είναι δυσανάλογα αναλυτική σε ορισμένους τομείς ενώ σε άλλους παρουσιάζεται περιληπτική έως ελλιπής.
- Η υποεκτίμηση των εξεταζόμενων μεγεθών και των επιπτώσεων στο περιβάλλον στην οποία οδηγούν η μεθοδολογία και οι παραδοχές εκπόνησης της μελέτης.
Ειδικότερα:
- Επιπτώσεις στα Ύδατα
Εξετάζονται οι επιπτώσεις στα ποτάμια, παράκτια και υπόγεια υδατικά συστήματα. Στην ΜΠΕ αξιολογείται η τρωτότητα και η ευπάθεια των αποδεκτών, καθώς και το μέγεθος των επιπτώσεων, στη βάση μίας αυθαίρετης κλίμακας: «αμελητέα, χαμηλή, μεσαία, υψηλή». Οι επιπτώσεις υποεκτιμώνται, ενώ με βάση τα στοιχεία και τις παραδοχές της μελέτης, οι επιπτώσεις είναι τουλάχιστον υψηλές και μερικώς μη αναστρέψιμες.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η εκτίμηση για το υποέργο Ολυμπιάδας, όπου η μελέτη υπολογίζει ότι, από το 2010 και μέχρι το τέλος της Φάσης Ανάπτυξης, η συνολική πτώση της στάθμης της υπόγειας υδροφορίας στην περιοχή υπόγειου μεταλλείου Ολυμπιάδας θα είναι 115 m, η δε μερική αναστροφή υπολογίζεται από τους ίδιους τους μελετητές μετά την πάροδο 30 ετών από το έτος παύσης των αντλήσεων.
Αντίστοιχες επιπτώσεις θα υπάρξουν και στις Σκουριές, ενώ με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται και οι επιπτώσεις στην ποιότητα των υδάτων.
- Υγρά απόβλητα
Παρατηρείται παντελής έλλειψη διαστασιολόγησης των μονάδων φυσικοχημικής επεξεργασίας αποβλήτων των μεταλλείων όλων των παλαιών και νέων υποέργων, καθώς και των δύο χώρων απόθεσης των εξορυκτικών στερεών αποβλήτων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις δεν υπάρχουν ούτε διαγράμματα ροής, ούτε στοιχειώδης τεχνική περιγραφή των μονάδων, με πλέον χαρακτηριστική αυτή της Ολοκληρωμένης Εγκατάστασης Διαχείρισης Εξορυκτικών Αποβλήτων (ΟΕΔΕΑ) Καρατζά Λάκκου.
Αντ’ αυτών προτείνεται να κατατεθεί ΤΕΠΕΜ, η έγκριση όμως της οποίας δεν απαιτεί δημόσια διαβούλευση.
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ θεωρεί επιβεβλημένη την προσθήκη στην ΜΠΕ της διαστασιολόγησης και των σχεδίων όλων των έργων επεξεργασίας νερών των μεταλλείων και των χώρων διαχείρισης εξορυκτικών αποβλήτων.
- Αστικά λύματα
Στον τομέα των αστικών λυμάτων υπάρχει επίσης ελλιπής τεκμηρίωση. Για τη μονάδα επεξεργασίας αστικών λυμάτων υποέργου Σκουριών δεν υπάρχει καμία περαιτέρω πληροφορία, ούτε μία απλή περιγραφή ούτε ένα απλοποιημένο διάγραμμα ροής.
- Στερεά απόβλητα
Ο σχεδιασμός και οι προβλεπόμενες επιπτώσεις των έργων και ιδιαιτέρως αυτών που περιλαμβάνουν αποθέσεις υλικών, όπως στις ΟΕΔΕΑ, αξιολογούνται με συγκεκριμένο χρονικό ορίζοντα που περιλαμβάνει κυρίως το στάδιο λειτουργίας των εγκαταστάσεων εξόρυξης. Ωστόσο, η παρουσία των αποθέσεων και οι επιπτώσεις θα συνεχιστούν για εκτεταμένο χρονικό διάστημα. Δεδομένων της αντοχής των υλικών (πχ γεωμεμβράνη) και των κατασκευών που εκτιμάται ακόμα και σε βέλτιστα σενάρια σε 50 έτη, είναι αναμενόμενο ότι οι εγκαταστάσεις αυτές θα δημιουργήσουν σοβαρό πρόβλημα σε μεταγενέστερο χρόνο.
Επίσης υπάρχει απουσία αξιολόγησης των σεισμικών δεδομένων της περιοχής και κατά συνέπεια δεν μπορεί να εκτιμηθεί η απόκριση των εγκαταστάσεων απόθεσης σε περίπτωση έντονων σεισμικών φαινομένων.
Τέλος, για την τεκμηρίωση της κατάταξης των αποβλήτων ως μη επικίνδυνων το ΤΕΕ/ΤΚΜ προτείνει να επανασυσταθεί η Γνωμοδοτική Επιτροπή Καταλόγου Αποβλήτων το άρθρο 40 του Ν. 4042/2012 και να της ανατεθεί ο έλεγχος του χαρακτηρισμού των αποβλήτων, ιδιαιτέρως αυτών για τα οποία δεν υφίσταται μια καθορισμένη μεθοδολογία χαρακτηρισμού.
- Υποδομές – Οδικά Δίκτυα
Οι κυκλοφορικοί φόρτοι υπολογίζονται σε διάρκεια πενταετίας βάσει κυκλοφορικής μελέτης σε περίοδο με εμφανείς ακόμη τους περιορισμούς λόγω covid19, συνεπώς δεν αποτυπώνει την κατάσταση, ιδιαίτερα κατά την τουριστική περίοδο. Η ΜΠΕ αξιολογεί τις επιπτώσεις ως χαμηλής σημασίας, ακόμη και στην περίπτωση της Ε.Ο. Θεσσαλονίκης – Ιερισσού όπου ο πρόσθετος φόρτος υπολογίζεται μεγαλύτερος του 30%.
Το ΤΕΕ/ΤΚΜ εκτιμά ότι οι επιπτώσεις στην κυκλοφορία, η αύξηση της επικινδυνότητας, η ατμοσφαιρική ρύπανση αλλά και ο θόρυβος αναμένεται να δημιουργήσουν προβλήματα στην τοπική κοινωνία και το οδικό δίκτυο, τα οποία η ΜΠΕ οφείλει να εξετάσει και να προτείνει την αντιμετώπιση τους.
Η ματαίωση της συνδετήριας στοάς Ολυμπιάδας- Μαντέμ Λάκκου συσχετίζεται, σύμφωνα με την μελέτη, με την τελική τεχνική επιλογή της δημιουργίας Μεταλλουργίας στην περιοχή του Μαντέμ Λάκκου. Η επιλογή αυτή μπορεί να επιφέρει αύξηση του περιβαλλοντικού ρίσκου από την αυξημένη κίνηση των φορτηγών μεταφοράς υλικών και προϊόντων, αύξηση αέριων εκπομπών και σκόνης από τα κινούμενα βαρέα οχήματα, αύξηση κινδύνου ατυχημάτων κλπ.
- Υπαγωγή στις διατάξεις της Οδηγίας SEVESO III
Η σχετική νομοθεσία (Κ.Υ.Α.172058/2016) έχει εφαρμογή σε μεταλλεία στις περιπτώσεις όπου πραγματοποιούνται εργασίες χημικής & θερμικής επεξεργασίας και αποθήκευσης που σχετίζονται με τις εργασίες αυτές, στις οποίες υπεισέρχονται επικίνδυνες ουσίες, καθώς και εν ενεργεία εγκαταστάσεις διάθεσης καταλοίπων (residue) επεξεργασίας μεταλλευμάτων που περιέχουν επικίνδυνες ουσίες.
Η ΜΠΕ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η δραστηριότητα δεν εμπίπτει στις διατάξεις της οδηγίας. Όμως σύμφωνα με τα στοιχεία της ίδιας της μελέτης αποδεικνύεται ότι οι εγκαταστάσεις εμπλουτισμού υπάγονται στην SEVESO ΙΙΙ για την αντιμετώπιση κινδύνων από ατυχήματα μεγάλης έκτασης καθώς α) πραγματοποιούνται εργασίες χημικής και θερμικής επεξεργασίας με σχηματισμό οργανομεταλλικών ενώσεων, β) μεμονωμένες ουσίες (πχ κυανιούχο νάτριο) υπερβαίνουν τα όρια αποθήκευσης της ΚΥΑ και γ) προβλέπονται πολύ μεγάλοι αποθηκευτικοί χώροι για εμπλουτισμένο μετάλλευμα (PbS) σε ποσότητες που υπερβαίνουν κατά πολύ τις μέγιστες της ΚΥΑ.
- Περιβαλλοντική Διαχείριση και Παρακολούθηση
Προτείνεται να επιτρέπεται στις Υπηρεσίες της ΠΚΜ και του Δήμου Αριστοτέλη να παρακολουθούν σε on line σύνδεση τους σταθμούς συνεχούς παρακολούθησης αέριων και υγρών αποβλήτων, καθώς και η σύσταση επιτροπής παρακολούθησης του έργου, το κόστος της οποίας να βαρύνει το Ελληνικό Δημόσιο ή την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, ενώ το κόστος αναλύσεων να επιβαρύνει την Εταιρεία”.
