Ναταλία Παντελίδου
αρχιτέκτων μηχ. & αρχιτέκτων τοπίου Msc
www.nataliapantelidou.com
Η περιοχή των Δέλτα τόσο του Αξιού, όσο και του Γαλλικού είναι μοναδικά τοπία και σπάνιοι βιότοποι. Εντούτοις όμως η σημερινή τους εικόνα μαρτυρά μία κατάσταση ερήμωσης, εγκατάλειψης, ρύπανσης και ανομίας. Η προτεινόμενη διαδρομή και περαιτέρω στρατηγική επιχειρεί να δώσει μια ώθηση στη πόλη της Θεσσαλονίκης προς τη περιοχή αυτή ώστε να αποτελέσει ένα σύνδεσμο, ένα σκαλοπάτι από το κέντρο της πόλης σε μία διέξοδο στη φύση.
Η επαφή με τα φυσικά στοιχεία, η παρατήρηση και η άσκηση συντελούν στη κοινωνικοποίηση, την αναψυχή, την επικοινωνία, τη καλύτερη ζωή, με λιγότερο στρες, ίσως και λιγότερη επιθετικότητα ενώ διάφορες τοπικές δραστηριότητες θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν τη τοπική οικονομία και γαστρονομία. Περισσότερος κόσμος θα σήμαινε περισσότερη ασφάλεια, άρα ίσως και μικρότερες ανάγκες για συνεχόμενη φύλαξη, μικρότερες πιθανότητες παράνομης δραστηριότητας, χτίσιμο αυθαιρέτων, ρίψη μπαζών κοκ.
Η περιοχή δράσης καθορίζεται ανάμεσα στο λιμάνι και το Δέλτα του Γαλλικού ενώ η ανάλυση λαμβάνει υπόψη την αυξανόμενη κίνηση των ποδηλάτων και περιπατητών στη παραλία, καθώς και την ευκαιρία της πόλης για τη θαλάσσια συγκοινωνία. Η έλλειψη πρασίνου σε συνδυασμό με το ενδεχόμενο παντελούς καταστροφής ενός φυσικού πλούτου αποτελούν μια μεγάλη απειλή. Ως γνωστόν η περιοχή προστατεύεται από τη συνθήκη Ραμσαρ και Natura 2000 και αποτελεί βιότοπο σπάνιων φυτών, ζώων και πτηνών.
Για το παραπάνω λόγο, οι παρεμβάσεις είναι ήπιες που στόχο έχουν ν’ αγκαλιάσουν το νερό και να διοχετεύσουν την αστική ζωή προς το ανοιχτό , ελεύθερο και πράσινο τοπίο του Δέλτα. Δύο βασικές ενέργειες που ενισχύουν τη προτεινόμενη δραστηριότητα, αφορούν την επέκταση του ποδηλατικού δικτύου έως το σημείο παρέμβασης και τη προσθήκη μιας στάσης στο δίκτυο της θαλάσσιας συγκοινωνίας. Κατά συνέπεια στόχος είναι η βελτίωση της προσβασιμότητας, η πρόβλεψη σημείων στάθμευσης ώστε να συνεχίζει κανείς με τα πόδια, η επιλογή του ποδηλάτου, αλλά και η πρόσβαση μέσω θαλάσσης.
Το πρόγραμμα της δράσης περιλαμβάνει κοινωνικές δραστηριότητες, (όπως πικνίκ κα) αστικές (όπως εστίαση, αγορά κα) καθώς και φυσικές δραστηριότητες (όπως ιππασία, jogging κλπ). Οι δραστηριότητες αυτές αναμιγνύονται χωρικά προσελκύοντας όσες περισσότερες ηλικιακές ομάδες είναι εφικτό, ώστε να εξασφαλίζεται συνεχόμενη δραστηριότητα και ροή στη περιοχή, ενώ εξαπλώνονται και ορίζονται με βάση τα ενδιαφέροντα και το τοπίο της περιοχής που θα τις φιλοξενεί. Έπειτα συνδέονται μεταξύ τους μέσω μιας κεντρικής παράκτιας διαδρομής, προστίθενται σημεία στάσεων και τέλος ένα δίκτυο δευτερευουσών διαδρομών, ως ενοποιητικό στοιχείο.
Ο σχεδιασμός της κεντρικής αρτηρίας βασίζεται στην εμπειρία διαφορετικών χωρικών καταστάσεων σε σχέση με τη κλίμακα του ανθρώπου, τη σχέση του με το νερό και τη βλάστηση. Το μονοπάτι στενεύει, υπερυψώνεται, εντοπίζεται αλλαγή υλικού, προστίθεται ή αφαιρείται κιγκλίδωμα, επεκτείνεται πάνω στην επιφάνεια του νερού ως πρόβολος κοκ…Πιο στενά, αλλά με την ίδια λογική αντιμετωπίζονται και τα δευτερεύοντα μονοπάτια, που διαχέονται κυρίως ανάμεσα στη ψηλή βλάστηση, ή γεφυρώνουν περιοχές πάνω από τους βαλτότοπους. Αντίστοιχα οι στάσεις που προσφέρονται αποτελούν παρατηρητήρια πουλιών, είτε υπερυψωμένα σημεία σε αντίθεση με την επίπεδη περιοχή, πλατφόρμες πάνω στο νερό, μπαλκόνια ή απλώς επικλινείς επιφάνειες που «αλληλεπιδρούν» με τη μεταβαλλόμενη στάθμη του νερού της περιοχής…
Η πρόταση επιχειρεί να προσελκύσει όλων των ειδών τους επισκέπτες. Την οικογένεια που καταφτάνει με το αυτοκίνητο, τη παρέα φίλων που παίρνουν το ποδήλατο πάνω στο καραβάκι, το μοναχικό περιπατητή που πάει για παρατήρηση…Εστιατόρια, ένα καφέ, υπαίθρια αθλήματα, καλύβες διανυκτέρευσης, ένα οργανωμένο πάρκο, ιχθυαγορά και μερικές ακόμα δραστηριότητες αποτελούν κοινά σημεία συνάντησης.
Προτείνονται φυσικά υλικά όπως το ξύλο, σανίδες μπηγμένες στο έδαφος, ενώ μπροστά στη βιομηχανική περιοχή του Καλοχωρίου το αστικό πάρκο οργανώνεται γύρω από στοιβαγμένα κοντέινερ, ως σημεία αναφοράς της περιοχής, για χρήση εκθεσιακών χώρων. Γενικότερα, ο σχεδιασμός τόσο του πάρκου, όσο και των υπαίθριων καλυβών, εφόσον δεν βρίσκονται σε προστατευμένες ζώνες, περιλαμβάνει μικρούς λόφους για λόγους αντιπλημμυρικής προστασίας και διαμόρφωσης εδάφους.
Η περιοχή επιχειρεί να δημιουργήσει ισχυρά δεσμά με τη πόλη της Θεσσαλονίκης. Για παράδειγμα θα μπορούσαν να διεξαχθούν δρόμοι αντοχής στη περιοχή με την επιλογή διαφορετικών χιλιομετρικών αποστάσεων ανάλογα με τη διοργάνωση. Ή ακόμα αγώνες κανόε, αφού η στάθμη και η μορφολογία της περιοχής το επιτρέπουν, αλλά και ενθαρρύνουν τη συμμετοχή των θεατών.
Βασικό σταθμός, πριν την εφαρμογή του σχεδιασμού, είναι η αίσθηση της κυριότητας και η ενεργή συμμετοχή των πολιτών, ότι ο χώρος μας ανήκει και τον φροντίζουμε. Στο δρόμο αυτό βαδίζουν πρωτοβουλίες και ενέργειες όπως η δενδροφύτευση, ο καθαρισμός, οι ξεναγήσεις και οι τοπικές γιορτές που ενθαρρύνουν τόσο την οικειότητα με το χώρο, αλλά και την αίσθηση ευθύνης.
Φυσικά, η ομαλή και ήπια προσέλευση κοινού θα αύξαναν τη ποιότητα του χώρου, περιβαλλοντικά και αισθητικά καθώς θα υπήρχε περισσότερη μέριμνα και φροντίδα. Κατά συνέπεια αυτό θα επέφερε καλύτερες και ασφαλέστερες προσβάσεις, αίσθηση ασφάλειας στον επισκέπτη, καλύτερη ποιότητα ζωής και υγεία, αλλά και τόνωση της τοπικής οικονομίας.
Αδιαμφισβήτητα τα πλεονεκτήματα είναι πολλά. Το ερώτημα όμως παραμένει, ποιό είναι το λεπτό σημείο ανοχής της επισκεψιμότητας; Και πώς μπορεί να ελεγχθεί η ήπιας μορφής ψυχαγωγική εκμετάλλευση, ως το βαθμό που δεν θα επηρεάσει τη σπάνια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής; Εκτιμώ πως η σημερινή εγκατάλειψη ενέχει ακόμα μεγαλύτερους κινδύνους σε σχέση με τις πιθανότητες όχλησης. Κατάλληλοι ελεγκτικοί μηχανισμοί, σωστός σχεδιασμός και ενεργή συμμετοχή πολιτών σε οικολογικές δραστηριότητες μπορούν να συνεισφέρουν στην ισορροπία μιας υγιούς συνύπαρξης φύσης και ανθρώπου.
