Chronicle photo illustration by Julia Schmalz
Συσχετισμούς ανάμεσα στο επάγγελμα του μηχανικού και την …τρομοκρατική δραστηριότητα εντόπισαν δύο Αμερικανοί κοινωνικοί επιστήμονες. Όπως υποστηρίζουν επικαλούμενοι τα αποτελέσματα έρευνας χρόνων, το ποσοστό των μηχανικών στις τάξεις των τρομοκρατών είναι απρόσμενα υψηλό. Μάλιστα, οι Diego Gambetta και Steffen Hertog εξέδωσαν και βιβλίο σχετικής θεματολογίας, με τίτλο “Engineers of Jihad: The curious connection between violent extremism and education’ (Princeton University Press).
Κατά την έρευνά τους, οι δύο προσέγγισαν το θέμα από δύο απόψεις: από αυτή που αφορά τις ρίζες τής τρομοκρατίας και από εκείνη που έχει να κάνει με τα ‘τυφλά σημεία’ που ενδέχεται να “προσβάλουν” την εκπαίδευση του μηχανικού.
Στη συνείδηση της κοινής γνώμης, γράφουν, το επάγγελμα του μηχανικού διαρκώς ανέρχεται: οι απόφοιτοι των πολυτεχνείων συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των καλύτερα πληρωμένων πτυχιούχων αμέσως μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους, ενώ το επάγγελμά τους θεωρείται κρίσιμο για την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας -εν προκειμένω της αμερικανικής- και την ετοιμότητα του στρατού. Γιατί λοιπόν να στρέφονται κάποιοι μηχανικοί στην τρομοκρατία;
Οι δύο κοινωνικοί επιστήμονες έθεσαν μια σειρά από ερωτήματα προς απάντηση: μήπως στα αντικείμενα του μηχανικού στρέφεται ένας συγκεκριμένος τύπος ανθρώπου, που ήδη έχει προδιάθεση προς τον εξτρεμισμό και την τρομοκρατική δραστηριότητα; Μήπως υπάρχει κάτι στα σχετικά προγράμματα των αμερικανικών πανεπιστημίων, που επιδεινώνει την όποια τάση των νέων προς τον εξτρεμισμό;’Η η σύνδεση μεταξύ μηχανικής και τρομοκρατίας είναι μια απλή σύμπτωση χωρίς βαθύτερο νόημα;
Περίεργες αναλογίες
Για να δώσουν απαντήσεις, οι Hertog και Gambetta εξέτασαν δείγμα 500 ισλαμιστών εξτρεμιστών, στη συντριπτική τους πλειοψηφία ανδρών, που είχαν αναπτύξει εξτρεμιστική δράση ήδη από τη δεκαετία του 1970. Από αυτούς, οι 207 είχαν πτυχίο πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Και 93 εξ αυτών, περίπου ένας στους δύο δηλαδή, είχαν σπουδάσει μηχανικοί. Το ποσοστό αυτό είναι, όπως παρατήρησαν, πολύ μεγαλύτερο από ό,τι θα μπορούσε να προβλεφθεί στατιστικά, δεδομένου ότι σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησαν οι ίδιοι σε συνολικό δείγμα ανδρών φοιτητών κολεγίου από 19 χώρες διαπίστωσαν ότι μόνο το 12% αυτών σπούδαζαν μηχανική…
Οι ερευνητές “έσκαψαν” κι άλλο και κατέληξαν σε περισσότερα ενδιαφέροντα αποτελέσματα: από τους 40 τζιχαντιστές που σπούδασαν σε πανεπιστήμια του εξωτερικού οι 27 είναι μηχανικοί. Από τους 71 εξτρεμιστές που γεννήθηκαν ή μεγάλωσαν σε κάποια χώρα της Δύσης, οι 32 είναι μηχανικοί.
Αντίστοιχα ευρήματα και στους νεοναζί και νεοσταλινικούς
Έχοντας εκπλαγεί από τα αποτελέσματα, τα προέκτειναν και σε άλλες εξτρεμιστικές ομάδες όπως είναι οι βίαιοι νεοναζί και νεοσταλινιστές στη Ρωσία και οι νεοναζί και ομάδες υποστήριξης της υπεροχής των λευκών στις ΗΠΑ. Αποτέλεσμα; Και σε αυτή την περίπτωση, η αναλογία των μηχανικών ήταν δυσανάλογα υψηλή…
Τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών, που είχαν γίνει και στο παρελθόν, προκάλεσαν σφοδρή αντίδραση από πλευράς καθηγητών μηχανικής. Αρκετοί ήταν εξαιρετικά ενοχλημένοι από αυτούς τους “ηλίθιους των κοινωνικών επιστημών που δεν αντιλαμβάνονται τίποτα”, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο Hertog, αναπληρωτής καθηγητής συγκριτικής πολιτικής στο London School of Economics and Political Science. Αλλοι αντιμετώπισαν τις έρευνες σαν μια εσκεμμένη προσπάθεια να τρωθεί το κύρος του επαγγέλματος.
Αμφισβήτηση εκατέρωθεν
Πολλοί αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα της έρευνας και τους ισχυρισμούς του βιβλίου. Ορισμένοι υπενθύμισαν ότι οι μηχανικοί είναι λογικό να στρατολογούνται από εξτρεμιστικές ομάδες λόγω των τεχνικών δεξιοτήτων τους και της ικανότητάς τους να λύνουν προβλήματα υπό πίεση.
Οι δύο συγγραφείς και ερευνητές όμως, αμφισβητούν αυτό το τελευταίο επιχείρημα. Όπως υποστηρίζουν, στις περισσότερες περιπτώσεις για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία, οι μηχανικοί δεν στρατολογήθηκαν από τα εξτρεμιστικά κινήματα, παρά επιδίωξαν οι ίδιοι να εισέλθουν σε αυτά. Σημειώνουν παράλληλα ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μηχανικών, που ενεπλάκησαν σε 228 υποθέσεις που ερευνήθηκαν, τις ενορχήστρωσαν ώς ηγέτες ή ιδρυτές. Μόλις το 15% αυτών βρέθηκε στην ομάδα για να κατασκευάσει μια βόμβα…
Αν μη τι άλλο και παρότι σίγουρα επιδέχονται αμφισβήτησης, τα ευρήματα της μελέτης είναι βέβαιο ότι δίνουν τροφή για συζήτηση. Εσείς; Ποια γνώμη έχετε;
Άρθρο με πληροφορίες από το Chronicle of Higher Education (Washington)
Όποιος θέλει να εμβαθύνει μπορεί ν΄ ανατρέξει στο πρωτότυπο άρθρο, ΕΔΩ (αγγλική γλώσσα)
