Το μεγαλύτερο ίσως πρόγραμμα δημοσίων έργων, που υλοποιείται αυτή τη στιγμή στη Λεκάνη της Μεσογείου, βρίσκεται σε εξέλιξη στην Αλγερία, σύμφωνα με σχετική κλαδική έκθεση του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) της ελληνικής πρεσβείας στο Αλγέρι.
Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην κατασκευή 1,5 εκατ. νέων λαϊκών κατοικιών, στην κατασκευή και επέκταση αυτοκινητοδρόμων, οδικών αρτηριών και λιμενικών υποδομών , την αναβάθμιση και εκσυγχρονισμό του σιδηροδρομικού δικτύου και των αεροδρομίων, τη δημιουργία και επέκταση νοσοκομειακών μονάδων και πανεπιστημίων καθώς και στην αναβάθμιση των δικτύων υδροδοτήσεως, αποχέτευσης και ηλεκτρισμού.
Υπολογίζεται, ότι μόνο για τα μεγάλα έργα της προσεχούς διετίας (σ.σ. η μελέτη έγινε τον Δεκέμβριο του 2015), θα απαιτηθούν 200 περίπου τεχνικές μελέτες μορφολογίας εδάφους, διάνοιξης τούνελ, κατασκευής και διαχείρισης διοδίων, σηματοδότησης, αστικής ανάπτυξης, χωροταξικού σχεδιασμού, διαχείρισης υδάτινων πόρων, αναβάθμισης αλιευτικών καταφυγίων, δικτύων μεταφορών και ενεργειακών δικτύων, καθώς και πάνω από 1000 μελέτες παρακολούθησης, ελέγχου, διαχείρισης και υποστήριξης έργων.
Η Αλγερία είναι η μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Αφρικής με πληθυσμό 39 εκατομμυρίων κατοίκων. Διαθέτει πλούσια αποθέματα ενέργειας (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) και σημαντικό ορυκτό πλούτο, έχει συσσωρεύσει συναλλαγματικά αποθέματα 170 περίπου δισ. δολαρίων και υλοποιεί ένα εκτεταμένο πρόγραμμα δημοσίων έργων και βελτιώσεως των υποδομών της στην πενταετία 2015-2019.
Το Γραφείο ΟΕΥ Αλγερίου έθεσε, εξαρχής, ως στόχο προτεραιότητας τον τομέα των δημοσίων έργων, κατασκευών και υποδομών και κατέβαλλε συστηματικές προσπάθειες (μέσω της διοργάνωσης στοχευμένων επιχειρηματικών φόρουμ, στενής συνεργασίας με τον ΣΑΤΕ και τακτικής ενημέρωσης των μελών του, επισκέψεων σε αλγερινούς φορείς και οργανισμούς, υποστήριξη και οργάνωση συναντήσεων ελληνικών κατασκευαστικών επιχειρήσεων που επισκέφθηκαν την Αλγερία) για τη δραστηριοποίηση και ενεργό συμμετοχή των ελληνικών τεχνικών και κατασκευαστικών επιχειρήσεων στο εκτεταμένο πρόγραμμα δημοσίων έργων της Αλγερίας.
Ωστόσο, η παρατηρούμενη έλλειψη ενδιαφέροντος από πλευράς των περισσότερων ελληνικών κατασκευαστικών εταιρειών αποδυναμώνει, αναμφισβήτητα, τις προσπάθειες του γραφείου ΟΕΥ και θα μπορούσε, ενδεχομένως, να δημιουργήσει εύλογα ερωτήματα και αμφιβολίες σε επίσημους συνομιλητές της ελληνικής πλευράς αναφορικά με τις μελλοντικές προοπτικές συνεργασίας στον τομέα αυτό με επιχειρήσεις της χώρας μας. Για να συνεχιστεί και να αποδώσει η συστηματική και επίπονη αυτή προσπάθεια, εναπόκειται, σε τελική ανάλυση, στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις να εκδηλώσουν έμπρακτα το ενδιαφέρον τους και να αναλάβουν πρωτοβουλίες στη συγκεκριμένη αγορά.
Επιζήμιος γεωγραφικός ντετερμινισμός αλλά και πραγματικά εμπόδια
Είναι αληθές ότι, αντίθετα από ότι συμβαίνει με χώρες όπως η Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία, που αντιμετωπίζουν την Αλγερία ως στρατηγικό τους εταίρο, οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις, ακόμα και όσες διαθέτουν έντονα εξωστρεφή προσανατολισμό, δεν είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένες με την αλγερινή αγορά.
Πράγματι, οι Ελληνες επιχειρηματίες, υπακούοντας σε ένα είδος γεωγραφικού ντετερμινισμού, στρέφουν κατά κανόνα τη προσοχή τους και θεωρούν ως φυσικό τους χώρο – πέρα από τη βαλκανική ενδοχώρα και τα κράτη – μέλη της Ε.Ε. – τις χώρες της Αν. Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, ακόμα και όταν πλήττονται από πολιτική αστάθεια και αναταραχές.
Επιπρόσθετα, η αποκλειστική σχεδόν χρήση της γαλλικής και αραβικής, αποτελεί, εξ αντικειμένου, ένα πρόσθετο εμπόδιο.
Εξάλλου, το τελευταίο δωδεκάμηνο, μετά τη θεαματική πτώση των διεθνών τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου, η αλγερινή οικονομία, η οποία χαρακτηρίζεται διαχρονικά από υπερβολικό βαθμό εξάρτησης από εξαγωγές υδρογονανθράκων, εισήλθε σε μία περίοδο αυξανόμενων δημοσιονομικών ελλειμμάτων και διευρυνόμενου ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών.
Για την αντιμετώπιση της επαπειλούμενης κρίσης εξωτερικών πληρωμών και δημοσιονομικής κρίσης, η αλγερινή κυβέρνηση αποφάσισε τη μερική αναθεώρηση του φιλόδοξου προγράμματος δημοσίων έργων και αναβάθμισης των υποδομών (συνολικού προϋπολογισμού 192,6 δις ευρώ για την πενταετία 2015-2019, στο οποίο δεν συμπεριλαμβάνεται ανεκτέλεστο υπόλοιπο έργων ύψους 100 περίπου δις από το προηγούμενο πενταετές πρόγραμμα 2010-2014) μέσω, ιδιαίτερα, του παγώματος, σε πρώτη φάση, των νέων δημοσίων έργων τα οποία δεν έχουν ακόμα εισέλθει στο στάδιο της υλοποίησης.
Επιπρόσθετα των ανωτέρω, το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ελληνικές κατασκευαστικές επιχειρήσεις και εταιρείες που συμμετέχουν σε διεθνείς μειοδοτικούς διαγωνισμούς στην Αλγερία είναι η αδυναμία εξασφάλισης επαρκών τραπεζικών εγγυήσεων (συμμετοχής σε διαγωνισμό, καλής εκτέλεσης του έργου).
Δεν αποδέχονται τραπεζικές εγγυήσεις από ελληνικές τράπεζες
Από το 2010, μετά την εκδήλωση σοβαρής οικονομικής κρίσης στη χώρα μας, οι αλγερινές νομισματικές αρχές δεν αποδέχονται τραπεζικές εγγυήσεις από ελληνικές τράπεζες και ζητούν κατάθεση εγγύησης από μεγάλες διεθνείς τράπεζες “πρώτης τάξεως”.
Για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα αυτό, οι ελληνικές επιχειρήσεις προσέφυγαν σε τραπεζική μεσολάβηση διεθνών τραπεζών ώστε οι εγγυήσεις από ελληνικές τράπεζες να γίνουν αποδεκτές από τα αλγερινά τραπεζικά ιδρύματα ή σε άνοιγμα πιστωτικών γραμμών από αναγνωρισμένους διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οίκους.
Περί διμερούς συμφωνίας
Επιπλέον, οι ελληνικές κατασκευαστικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να διεκδικήσουν σημαντικό μερίδιο από τα υπό εκτέλεση έργα και τις διευρυνόμενες εισαγωγές πάσης φύσεως αγαθών, εξακολουθούν να βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, αφενός λόγω των γνωστών δυσκολιών εξασφάλισης των απαιτούμενων τραπεζικών εγγυήσεων, αφετέρου εξαιτίας της μη ύπαρξης Διμερούς Συμφωνίας για την Αποφυγή Διπλής Φορολογίας.
Επισημαίνεται ότι πολλές ευρωπαϊκές αλλά και τρίτες χώρες έχουν ήδη συνάψει ανάλογες Συμφωνίες ή διαπραγματεύονται την υπογραφή τους (πρόσφατο παράδειγμα το Ηνωμένο Βασίλειο). Η αλγερινή κυβέρνηση είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στο ζήτημα αυτό, εφόσον επιδιώκει συστηματικά τη διαφοροποίηση των εμπορικών της εταίρων και εκλαμβάνει, εύλογα, κάθε σχετική πρωτοβουλία ως έμπρακτη εκδήλωση ενδιαφέροντος για διεύρυνση της οικονομικής και επιχειρηματικής συνεργασίας με έναν αυξανόμενο αριθμό χωρών.
Η διαπραγμάτευση και υπογραφή διμερούς φορολογικής Συμφωνίας Ελλάδας-Αλγερίας θα αποκαθιστούσε την ίση φορολογική μεταχείριση μεταξύ ελληνικών και ξένων επιχειρήσεων προερχόμενων από χώρες που έχουν υπογράψει παρόμοια Συμφωνία, παρέχοντας παράλληλα ασφάλεια δικαίου και διαφάνεια των συναλλαγών.
“Εξάλλου, όπως διαπιστώσαμε και από συνομιλίες μας με επιχειρηματικούς παράγοντες, η μη ύπαρξη ανάλογης Συμφωνίας ώθησε αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Αλγερία να χρησιμοποιήσουν ως όχημα θυγατρικές τους σε τρίτες χώρες, ώστε να αποφύγουν τις δυσμενείς επιπτώσεις τυχόν διπλής φορολόγησής τους, με συνέπεια να υπάρχει πρόσθετη απώλεια εσόδων από τον κρατικό προϋπολογισμό” υπογραμμίζεται στην κλαδική έκθεση του γραφείου ΟΕΥ.
Με βάση τα ανωτέρω, προτείνει, η Ελλάδα θα έπρεπε να επανεξετάσει τη σκοπιμότητα επανέναρξης διαπραγματεύσεων για τη σύναψη διμερούς Συμφωνίας για την Αποφυγή Διπλής Φορολογίας (σχετικές διαπραγματεύσεις είχαν διεξαχθεί και στο παρελθόν, αλλά διεκόπησαν το 2008 λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος της ελληνικής πλευράς)
Με δεδομένο τον εντεινόμενο διεθνή ανταγωνισμό για την απόκτηση και εδραίωση μεριδίων στη ραγδαία αναπτυσσόμενη αλγερινή αγορά , οι ενδιαφερόμενες ελληνικές επιχειρήσεις θα πρέπει να πάψουν να αντιμετωπίζουν την Αλγερία σαν μία ευκαιριακή αγορά και να καταβάλλουν συστηματική προσπάθεια για την ανάπτυξη εμπορικών δικτύων, προσωπικών επαφών και επιχειρηματικών συνεργασιών.
Όπως είναι φυσικό σε μία χώρα με παραδοσιακή αραβική κουλτούρα, σημαντική παράμετρος για την ανάληψη έργων είναι η φυσική παρουσία, η προσωπική επαφή, η ανάπτυξη δικτύωσης και σταθερής επικοινωνίας με τοπικούς εταίρους και κρατικές υπηρεσίες και φορείς.
Προκειμένου να υπάρξει βελτίωση των συνθηκών πρόσβασης των ελληνικών κατασκευαστικών επιχειρήσεων στη συγκεκριμένη χώρα, θεωρούμε ότι είναι χρήσιμη η υιοθέτηση μίας σειράς ενεργειών όπως:
α.- Η οργάνωση επιχειρηματικών αποστολών, υπό την αιγίδα του Ελληνο-Αλγερινού Επιχειρηματικού Συμβουλίου, των οποίων θα ηγείται υψηλά ιστάμενο πολιτικό πρόσωπο (συνηθέστατη πρακτική άλλων χωρών).
β.- Η συμμετοχή της Ελλάδας, μέσω της Ελληνικής Εταιρείας Επενδύσεων και Εξωτερικού Εμπορίου, στη BATIMATEC (Δ.Ε. κατασκευών, δομικών υλικών και δημοσίων έργων), η οποία είναι και η σημαντικότερη Διεθνής Εκθεση που πραγματοποιείται στο Αλγέρι.
γ.- Ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου με την υπογραφή συμφωνίας για την αποφυγή διπλής φορολογίας.
δ.- Δημιουργία φορέα για την παροχή τραπεζικών εγγυήσεων σε ελληνικές επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν επιχειρηματικές πρωτοβουλίες στην Αλγερία.
ε.- Η υπογραφή ενός Πρωτοκόλλου Συνεργασίας, στον τομέα της κατασκευής και διαχείρισης δημοσίων έργων, και ιδιαίτερα της ανέγερσης νέων κατοικιών, θα έθετε, κατά την αλγερινή πλευρά, σταθερά θεμέλια στη διμερή συνεργασία στον τομέα αυτό.
στ.-Προτείνεται συναφώς ο προγραμματισμός επίσκεψης στην Αλγερία του αρμόδιου Υφυπουργού ή του Γενικού Γραμματέα ΔΟΣ, συνοδευόμενου από υπευθύνους των μεγαλύτερων ελληνικών κατασκευαστικών ομίλων καθώς και εκπροσώπους του ΣΑΤΕ και του ΣΕΓΜΑ, των φορέων δηλαδή που εκπροσωπούν τους μεγάλους κατασκευαστικούς ομίλους και τα γραφεία τεχνικών μελετών.
ζ.- Ευκταίο θα ήταν επίσης να διερευνηθεί η δυνατότητα πρόσκλησης στην Ελλάδα ανώτατων υπηρεσιακών παραγόντων του αλγερινού Υπουργείου Δημοσίων Εργων, του Υπουργείου Οικισμού και άλλων συναφών κρατικών φορέων, οι οποίοι έχουν καθοριστικό λόγο στον προγραμματισμό, τη δημοπράτηση και διαχείριση των έργων.
