Στα 20-22 χιλιόμετρα από την επιφάνεια της γης, στη στρατόσφαιρα, βρίσκεται η ζώνη δραστηριοποίησης των HAPS. Με το αρκτικόλεξο αυτό είναι γνωστοί οι Ψευδοδορυφόροι Μεγάλου Υψομέτρου (High Altitude Pseudo-Satellites) της ΑirBus Defence & Space για τους οποίους μίλησε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο του συνεδρίου AGRO_LESS, ο Γερμανός καθηγητής δρ Steffen Kuntz, στέλεχος των μελλοντικών προγραμμάτων δορυφόρων του επιχειρηματικού κολοσσού και διδάσκων στο Πανεπιστήμιο του Freiburg.
Πρόκειται για αυτόνομα οχήματα, που τροφοδοτούνται με ηλιακή ενέργεια και κατά συνέπεια μπορεί να μη χρειαστούν ανεφοδιασμό ακόμη και για μήνες, ενώ μπορούν να δίνουν live video feed για μια περιοχή σε διάρκεια εβδομάδων, προσφέροντας σημαντικές πληροφορίες και για τις καλλιέργειες. ¨Οι HAPS συμπληρώνουν το κενό μεταξύ των δορυφόρων και των εναέριων οχημάτων που κινούνται με (συμβατικά) καύσιμα, ενώ στοιχίζουν φθηνότερα και από τα δύο¨ σημείωσε ο κ.Κουντζ.
Τα συστήματα παρατήρησης γης δεν έχουν σύνορα
¨Οι χώρες έχουν σύνορα. Τα συστήματα παρατήρησης της γης, όχι¨: παραφράζοντας το σύνθημα μιας διαφημιστικής καταχώρησης των Νew York Times, η Barbara Ryan, διευθύντρια της γραμματείας του GEO (Group on Earth Οbservation), στον οποίο μετέχουν ώς μέλη 100 χώρες και 87 οργανισμοί, υπογράμμισε την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ κυβερνήσεων και φορέων, ώστε τα συστήματα αυτά να αξιοποιηθούν προς όφελος της ασφάλειας των τροφίμων, της σταθεροποίησης των τιμών τους και της ανταγωνιστικότητας της γεωργίας. Όπως είπε, η ενσωμάτωση των δεδομένων από διάφορες πηγές και η ελεύθερη διάθεσή τους στο κοινό είναι βασικό ζητούμενο. ¨Από τη στιγμή που οι φορολογούμενοι πολίτες έχουν πληρώσει για αυτά τα συστήματα [σ.σ. πχ, δορυφόρους] δικαιούνται να έχουν δωρεάν πρόσβαση στα δεδομένα που συγκεντρώνουν¨ είπε χαρακτηριστικά.
Στις σημαντικές δυνατότητες που διαμορφώνουν οι τράπεζες φασματοσκοπίας εδαφικών δειγμάτων (soil spectroscopy libraries) αναφέρθηκε από την πλευρά του ο Eyal Ben-Dor, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και επικεφαλής του Εργαστηρίου Γεωγραφικών Πληφοροριακών Συστημάτων.
Απαραίτητη η εκπαίδευση των αγροτών και η μείωση της γραφειοκρατίας
Στην ανάγκη εκπαίδευσης των αγροτών, ώστε ν΄ αντιληφθούν τα οφέλη που προκύπτουν απ΄ τη γεωργία ακριβείας αλλά και να εφαρμόσουν σωστά τα συστήματά της, αναφέρθηκε ο Αυστριακός δικηγόρος Bernard Pacher, σύμβουλος μετεωρολογικών δικτύων και πρώην CEO της Adcon Telemetry.
¨Τα τελευταία 16 χρόνια που γυρίζω τον κόσμο, δεν έχω δει αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο εκπαιδεύονται οι αγρότες. Οι πιο πολλοί από αυτούς, όταν επενδύουν σε μια τεχνολογία, πιστεύουν ότι αγοράζουν ένα μαύρο κουτί, που τους λέει με ακρίβεια τι πρέπει να κάνουν. Δεν είναι έτσι. Ως αποτέλεσμα, εγκαθίστανται πχ, μετεωρολογικοί σταθμοί σε ακατάλληλες περιοχές, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ειδικές συνθήκες. Πχ, ότι στην Ελλάδα ένας μετεωρολογικός σταθμός στα ορεινά του Βορρά μπορεί να καλύπτει λόγω του ανάγλυφου πέντε ή έξι εκτάρια, ενώ ο ίδιος μπορεί να καλύπτει χιλιάδες εκτάρια σε μια συνεχή πεδιάδα στις ΗΠΑ¨ είπε χαρακτηριστικά.
Ο ίδιος αναφέρθηκε στα μεγάλα γραφειοκρατικά εμπόδια που υπάρχουν, κρατώντας πολλές αξιόλογες εταιρείες εκτός αγοράς, ενώ άσκησε κριτική στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για την αδράνειά τους ως προς τη ¨μετάφραση¨-σε εθνική νομοθεσία και σχέδια δράσης- της κοινοτικής ντιρεκτίβας για τα φυτοφάρμακα. ¨Δημιούργησαν έναν νέο νόμο, που αφήνει τα πράγματα …όπως ήταν¨ υποστήριξε και πρόσθεσε: ¨Όταν μια βιομηχανία θέλει να κάνει μια επένδυση ταλαιπωρείται για καιρό με περιβαλλοντικές μελέτες κτλ. Οι αγρότες όμως είναι ελεύθεροι να κάνουν όσα λάθη θέλουν, να ψεκάζουν φυτοφάρμακα, να ξοδεύουν το νερό όπως θέλουν. Αυτό πρέπει να σταματήσει¨.
Κατά τον κ.Pacher, πολύ σημαντική είναι η κοινοποίηση των δεδομένων που κατέχει κάθε χώρα, γιατί έτσι μπορεί να παρεμποδίζεται για παράδειγμα η διασυνοριακή εξάπλωση καταστροφικών φυτο-ασθενειών. ¨Πείτε το στους γείτονές σας, μοιραστείτε τα δεδομένα¨, παραίνεσε, ενώ πρόσθεσε ότι αν τα δεδομένα απελευθερωθούν και χρησιμοποιηθούν έστω ακριβοπληρωμένοι ιδιώτες σύμβουλοι για τη ¨μετάφρασή¨ τους προς όφελος της παραγωγής, τότε πχ, το μέλλον της ελληνικής γεωργίας και των εξαγωγών της μπορεί να είναι λαμπρό.
¨Αν αυτό το συνέδριο γινόταν σε πέντε χρόνια από σήμερα, πιθανώς δεν θα είχαμε στην αίθουσα φωτογράφους αλλά drones σε μέγεθος μύγας, που θα πετούσαν πάνω από τους συνέδρους και θα κατέγραφαν τα πάντα στην αίθουσα, θα τραβούσαν φωτογραφίες και θα συγκέντρωναν δεδομένα¨: με τη φράση αυτή, ο Κυριάκος Θεμιστοκλέους, καθηγητής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Κύπρου (Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Γεωματικής), περιέγραψε τη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας των εναέριων μη επανδρωμένων ρομποτικών οχημάτων (drones), τα οποία χρησιμοποιούνται πλέον και για τη γεωργία ακριβείας.
¨Κάθε φορά που δημιουργούσαμε ένα drone, σε τρία χρόνια η τεχνολογία του ήταν ξεπερασμένη, οπότε τώρα δημιουργούμε νέα κάθε τρεις μήνες¨ είπε χαρακτηριστικά ο κ.Θεμιστοκλέους, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι τα drones είναι απλά τα εργαλεία: οι αισθητήρες και ο υπόλοιπος εξοπλισμός που ενσωματώνεται σε αυτά είναι το σημαντικό τους κομμάτι και γι΄ αυτό πολλές φορές είναι και πολύ ακριβότερος από τα ίδια τα οχήματα.
Μείωση κατανάλωσης νερού άρδευσης κατά 60%
Στο μεταξύ, μείωση της χρήσης νερού άρδευσης σε ποσοστό μεγαλύτερο του 60% και ελάττωση των χρησιμοποιούμενων λιπασμάτων κατά 25% επιτεύχθηκε την τελευταία διετία σε συγκεκριμένες καλλιέργειες στη Χρυσούπολη Καβάλας, χάρη σε έναν συνδυασμό μέσων παρακολούθησης, που χρησιμοποιήθηκαν στο πλαίσιο του έργου AGRO_LESS: δορυφόρων, μη επανδρωμένων εναέριων συστημάτων (ΗAPs και UAVs), αισθητήρων στο επίπεδο της καλλιέργειας κ.ά.
Μάλιστα, χάρη στη χρήση αυτών των συστημάτων γεωργίας ακριβείας, ήδη έφυγαν για την Κίνα τα πρώτα εμπορευματοκιβώτια με φορτία ακτινιδίων, τα οποία φέρουν κώδικες QR, που αποδεικνύουν ότι είναι προϊόντα καλλιέργειας μειωμένων εισροών. Αντίστοιχες εξαγωγές θα μπορούσαν να γίνουν και για άλλα προϊόντα, όπως το σπαράγγι. Τα παραπάνω επισήμανε ο καθηγητής του ΑΠΘ, Γεώργιος Ζαλίδης, επιστημονικός συντονιστής του Διαβαλκανικού Κέντρου Περιβάλλοντος (ibec), με έδρα τη Θεσσαλονίκη, στο περιθώριο του συνεδρίου. Κατά τον κ. Ζαλίδη, τα συστήματα αυτά μπορούν να αυξήσουν κατακόρυφα την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής γεωργίας, αλλά για να λάβει υπόσταση η μετατροπή της σε μειωμένων εισροών επιβάλλεται να αναπτυχθούν συνεργατικοί σχηματισμοί (clusters) μεταξύ αγροτών και βιομηχανίας.
“Η δημιουργία τέτοιων clusters είναι εφικτή σε καλλιέργειες όπως το ροδάκινο, το ακτινίδιο, το σταφύλι, το ρόδι και τα σπαράγγια” επισήμανε, ενώ πρόσθεσε ότι στο πλαίσιο του AGRO_LESS συναθροίστηκαν σε έναν κοινό σκοπό όλοι οι παγκόσμιοι οργανισμοί που ασχολούνται με το αντικείμενο, για πρώτη φορά με την εμπλοκή και ομάδων παραγωγών, οι οποίες μετατρέπονται σε συνεργατικούς σχηματισμούς.
Το έργο AGRO_LESS
Κύριος σκοπός του έργου AGRO_LESS, που ξεκίνησε το 2014 και ολοκληρώνεται τώρα, στο πλαίσιο του προγράμματος εδαφικής συνεργασίας Ελλάδας-Βουλγαρίας, ήταν να αναπτυχθούν πρωτόκολλα πρακτικών γεωργίας μειωμένων εισροών σε τρεις άξονες: άρδευση, λίπανση και φυτοπροστασία. Οι εταίροι του έργου είναι: Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (επικεφαλής εταίρος), ΑΠΘ, Διαβαλκανικό Κέντρο Περιβάλλοντος, Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης, Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας – Θράκης, Περιφέρεια του Haskovo (Βουλγαρία), δήμος Lyubimets (Βουλγαρία), Περιφέρεια Kardzhali (Βουλγαρία), Πανεπιστήμιο Plovdiv (Βουλγαρία).
