Ο δεσμός της αρχιτεκτονικής και της κατασκευής με το κλίμα και το περιβάλλον είναι αρχαίος, πανίσχυρος και αδιαμφισβήτητος και παρόλα αυτά επίκαιρος όσο ποτέ. Για αυτό άλλωστε, χιλιετηρίδες μετά τη σύλληψη της ιδέας ότι η αρχιτεκτονική πρέπει να σέβεται το περιβάλλον, η μεταξύ τους σχέση βρίσκεται στο επίκεντρο και της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Αρχιτεκτονικής (WAD 2015).
Με βάση λοιπόν τις διατάξεις που εισηγείται ο Πλάτων στους «Νόμους» του, η ίδια η λειτουργία των πόλεων «ελέγχεται» ως προς την περιβαλλοντική επιβάρυνση, αλλά και την τήρηση πολεοδομικών κανονισμών. Ειδικό σώμα τριών αστυνόμων επιφορτίζεται με αρμοδιότητες πολεοδομικού και περιβαλλοντικού χαρακτήρα. Δεν μπορεί ο καθένας να χτίζει ό,τι θέλει. «Οι οικοδομές πρέπει να είναι κατασκευασμένες κατά νόμους», σημειώνει ο Πλάτων.
Η σχέση της πόλης με τη φύση απασχόλησε και τον Αριστοτέλη. Στα «Πολιτικά» του συνδέει την κατανομή των δραστηριοτήτων σε μια πόλη όχι μόνο με οικονομικούς παράγοντες, αλλά και με αισθητικούς και περιβαλλοντικούς. Πώς χωροθετείται μια πόλη; Τρεις είναι οι βασικοί παρά-γοντες: το κόστος μεταφοράς και η ανά μονάδα εδάφους δαπάνη για την εγκατάστασή της και οι ανάγκες για ποιότητα ζωής και «φειδώ» του περιβάλλοντος.
Και ας μην ξεχνάμε τον Ιππόδαμο, τον πατέρα της Πολεοδομίας, που προσανατόλιζε τις κατοικίες του με τέτοιο τρόπο, ώστε να έχουν ήλιο το χειμώνα και δροσιά το καλοκαίρι, ενώ πρόβλεψε κλίσεις στους δρόμους για την απομάκρυνση των νερών της βροχής (περισσότερα για τη σχέση των αρχαίων Ελλήνων με το περιβάλλον διαβάστε ΕΔΩ.
Καθ’ οδόν προς τη Διάσκεψη των Παρισίων για το κλίμα
Η φετινή, λοιπόν , Παγκόσμια Ημέρα Αρχιτεκτονικής είναι αφιερωμένη σε ένα θέμα αρχαίο και διαχρονικό: στο τρίπτυχο “Αρχιτεκτονική- Κατασκευή- Κλίμα”. Όπως επισημαίνει η διοργανώτρια Διεθνής Ένωση Αρχιτεκτόνων (UIA), που την καθιέρωσε το 2005, το θέμα επελέγη ενόψει και της Διάσκεψης για το Κλίμα στο Παρίσι (COP 21) και των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων για τις σχετικές διεθνείς συνθήκες.
Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση (διαβάστε την ΕΔΩ, η UIA συμμετέχει στην όλη διαδικασία κινητοποιώντας εθνικούς και περιφερειακούς οργανισμούς του κλάδου, ώστε να αναδείξουν τον καταλυτικό ρόλο, που μπορούν να διαδραματίσουν η αρχιτεκτονική, ο σχεδιασμός και η χωροταξία στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
“Τα μέλη, οι ομάδες εργασίας και οι εταίροι της UIA θα κινητοποιηθούν στις 5 Οκτωβρίου προκειμένου να προωθήσουν δράσεις και λύσεις, που αναδεικνύουν την τεράστια δύναμη της αρχιτεκτονικής και του αστικού σχεδιασμού στην αντιμετώπιση της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής, μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της εποχή μας” αναφέρεται στην ανακοίνωση της UIA, η οποία θα εκπροσωπηθεί στη Διάσκεψη για το Κλίμα των Παρισίων (10 Νοεμβρίου-11 Δεκεμβρίου 2015) μέσω του Μαλαισιανού προέδρου της, Esa Mohamed.
Ενεργοβόρος και ρυπογόνος
Βάσει στοιχείων του UNEP, o κτηριακός τομέας υπολογίζεται ότι δημιουργεί μέχρι και το 30% των ετήσιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ετησίως και καταναλώνει το 40% της ενέργειας. Λαμβανομένων υπόψη α)της αλματώδους ανάπτυξης του κατασκευαστικού κλάδου στις οικονομίες υπό μετάβαση και β)της ανεπάρκειας οικιστικών αποθεμάτων παγκοσμίως, οι εκπομπές αυτές θα μπορούσαν ακόμη και να υπερδιπλασιαστούν στα επόμενα 20 χρόνια αν δεν αλλάξει κάτι. Κατά συνέπεια, αν η μείωση των εκπομπών είναι στόχος, τα κέντρα λήψης αποφάσεων θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους τον κτηριακό τομέα, καταλήγει το UNEP.
The Edge: Ένα …απίστευτο κτήριο στο Αμστερνταμ
Με την ευκαιρία του θέματος της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος, εμείς ας δούμε τώρα ένα ιδιαίτερο κτήριο, που τιμάει το περιβάλλον και προστατεύει το κλίμα όσο λίγα.
Ξέρει πού ζεις και πού εργάζεσαι, τι αυτοκίνητο οδηγάς και πόση ζάχαρη βάζεις στον καφέ σου (αυτό το τελευταίο χαρακτηριστικό θα είναι διαθέσιμο μετά την επικείμενη αναβάθμιση του λογισμικού του), ενώ σού επιτρέπει να κινείσαι μέσα σε αυτό με τον πιο …κοινωνικό και λιγότερο ενεργοβόρο τρόπο.
Φέρει το όνομα “Edge” και πιθανότατα είναι το πιο έξυπνο κτήριο γραφείων που έχει κατασκευαστεί ποτέ ανά τον κόσμο.Ο βασικός ένοικος του κτηρίου, το οποίο βρίσκεται στο Άμστερνταμ, είναι ο κολοσσός των υπηρεσιών συμβουλευτικής Deloitte. Από κοινού με τη συγκεκριμένη εταιρεία αναπτύχθηκε και η εφαρμογή (app) για έξυπνες συσκευές, που έχουν στη διάθεσή τους οι εργαζόμενοι.
Ηδη από τη στιγμή που κάποιος ξυπνά -και εφόσον έχει συναινέσει για αυτό- συνδέεται με το app του κτηρίου. Aυτό ελέγχει τις υποχρεώσεις και το πρόγραμμα της ημέρας, και ενημερώνει τον/την εργαζόμενο, ενώ όταν αυτός/ή φτάσει στο κτήριο αναγνωρίζει το αυτοκίνητό του/της (εφόσον προηγουμένως έχει συναινέσει για αυτό).και τον/την κατευθύνει στην πρώτη διαθέσιμη θυρίδα του πάρκινγκ ώστε να μην κάνει άσκοπες βόλτες. Μάλιστα, στον χώρο του πάρκινγκ υπάρχουν ειδικοί λαμπτήρες led, που αυξάνουν τον φωτισμό όταν ένα αυτοκίνητο περνά και στη συνέχεια τον χαμηλώνουν για εξοικονόμηση ενέργειας…
“Hot desking” ή γιατί δεν έχεις δικό σου γραφείο στη δουλειά…
Ας υποθέσουμε ότι είσαι ένας εργαζόμενος στο Edge. Με το που θα ανέβεις από το πάρκινγκ, το κτήριο …σού βρίσκει ένα γραφείο. Γιατί στο Edge δεν έχεις το δικό σου γραφείο, κανένας δεν έχει. Οι 2500 εργαζόμενοι της Deloitte μοιράζονται μεταξύ τους 1000 γραφεία. Ποιο είναι το concept pίσω από αυτή την πρακτική, που ονομάζεται ‘hot desking’; Η αλληλεπίδραση μεταξύ των εργαζομένων και η δημιουργία στενότερων κοινωνικών σχέσεων, καθώς και η ορθολογικότερη χρήση του χώρου και της ενέργειας -αφού τα γραφεία χρησιμοποιούνται μόνο όταν χρειάζονται.
Το σημείο όπου θα εργαστείς κάθε μέρα λοιπόν καθορίζεται από το πρόγραμμά σου και στη συνέχεια εντοπίζεται το κατάλληλο γραφείπ, θάλαμος εργασίας, αίθουσα συσκέψεων, ακόμη και η θέση σου στο μπαλκόνι για το διάλειμμα. Σε όποιο σημείο του κτηρίου κι αν βρεθείς, το app γνωρίζει τις προτιμήσεις σου σε συνθήκες φωτός και θερμοκρασίας και τα καθορίζει αναλόγως!
Το πιο “πράσινο” κτήριο του κόσμου και …:het nieuwe werken
Το “Edge” είναι επίσης το πιο “πράσινο”κτήριο του κόσμου, σύμφωνα με τη βρετανική υπηρεσία αξιολογήσεων BREEAM, που το βαθμολόγησε με το υψηλότερο σκορ αειφορικής λειτουργίας που έχει δώσει ποτέ: 98.4%. Για αυτό το επίτευγμα, οι Ολλανδοί έχουν βγάλει μια φράση: het nieuwe werken ή σε απλά ελληνικά “ο νέος τρόπος εργασίας”. Τι σημαίνει αυτό;
Οτι η τεχνολογία της πληροφορικής χρησιμοποιείται για να διαμορφώσει τόσο τον τρόπο που εργαζόμαστε όσο και τον χώρο όπου δουλεύουμε, χρησιμοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο τους φυσικούς πόρους και ταυτόχρονα παράγοντας ενέργεια: τα ηλιακά πάνελ του κτηρίου παράγουν περισσότερη ενέργεια από αυτή που το κτήριο καταναλώνει.
Τα πάνελ LED, που έχουν φτιαχθεί από τη Philips ειδικά για το συγκεκριμένο κτήριο, απαιτούν ποσότητα ενέργειας τόσο απειροελάχιστη, που τους φτάνουν τα ίδια καλώδια που χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά δεδομένων του Ιντερνετ.
28.000 αισθητήρες και ένα ψηφιακό ταβάνι
Τα ίδια πάνελ διαθέτουν μια σειρά από αισθητήρες —κίνησης, φωτός, θερμοκρασίας, υγρασίας, υπέρυθρων— που δημιουργούν ένα ψηφιακό “ταβάνι” πάνω από το κτήριο εξασφαλίζοντας τις ιδανικές συνθήκες άνεσης.. Πόσοι είναι αυτοί οι αισθητήρες; Ούτε λίγο ούτε πολύ 28000…
Το κτήριο διαθέτει επίσης ένα αίθριο ύψους 15 ορόφων, το ποίο αποτελεί το κέντρο βάρους του …ηλιακού συστήματός του. Χάρη στο αίθριο, ο στάσιμος αέρας κάθε ορόφου διαχέεται στον ανοιχτό χώρο, όπου ανυψώνεται και “εκπνέεται” μέσω της οροφής, δημιουργώντας φυσικό εξαερισμό. Έτσι, μικρές διαφορές στη θερμοκρασία και ελεγχόμενα ρεύματα αέρος δημιουργούν την αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε εξωτερικό χώρο! Υπάρχουν επίσης χώροι παιχνιδιού και καφετέριες, όπου οι μηχανές του εσπρέσο, χμ… θυμούνται πώς προτιμάς τον καφέ σου…
Περισσότερες πληροφορίες για το πρωτοποριακό αυτό κτήριο ΕΔΩ.
Ο κόσμος δεν χρειάζεται τόσα Guggenheims
Και μια και ο λόγος είναι για την αρχιτεκτονική, ας θυμηθούμε ένα αρθράκι του archdaily με αφορμή μια παλαιότερη Παγκόσμια Ημέρα Αρχιτεκτονικής. Η αρχιτεκτονική είναι ζωή. Κατά τον Cameron Sinclair, συνιδρυτή της πρωτοβουλίας Architecture for Ηumanity, αποφασίζεις να ασχοληθείς με την αρχιτεκτονική για έναν από τους ακόλουθους δύο λόγους: καλή αρχιτεκτονική ή …κακή αρχιτεκτονική.
Για τον ίδιο, κίνητρο ήταν η δεύτερη και έμπνευση η γειτονιά όπου ζούσε ώς παιδί στο νότιο Λονδίνο, όπου διαρκώς αναρωτιόταν τι θα μπορούσε να κάνει για να βελτιώσει την κατάσταση (δημιουργώντας μάλιστα πολύπλοκα μοντέλα της βελτιωμένης πόλης με lego). Aντί να έχει κατά νου μεγάλους ουρανοξύστες και εντυπωσιακά μουσεία, εμπνεόταν από κτήρια που “όταν ενσωματωθούν τη γειτονιά σου σε κάνουν να νιώθεις ότι τη ζωή αξίζει να τη ζεις”. Αυτό όμως, δεν είναι αρχιτεκτονική,. Η τουλάχιστον αυτό του έδωσαν να καταλάβει όταν πήγε στο πανεπιστήμιο για να σπουδάσει αρχιτέκτονας.
Τα διδακτικά αντικείμενα των αρχιτεκτονικών σχολών, λέει, σε εκπαιδεύουν για ένα επάγγελμα που σε γενικές γραμμές …δεν υπάρχει. Εκπαιδεύουν τους φοιτητές μόνο για να φτιάξουν το επόμενο Guggenheim. Η κρίση στη Βρετανία όμως απέδειξε στην πράξη ότι ο κόσμος δεν υπάρχει τόσο μεγάλη ανάγκη για Guggenheims – τουλάχιστον όχι για ένα τέτοιο κτήριο ανά αρχιτέκτονα….”
Τι χρειάζεται να αλλάξει λοιπόν; Ο τρόπος που βλέπουμε την αρχιτεκτονική. Χρειάζεται να αποδεχτούμε ότι η αρχιτεκτονική δεν είναι απλά ντιζάιν –αλλά και κατασκευή, δημιουργία, πράξη. Χρειάζεται να εκπαιδεύσουμε αρχιτέκτονες, που μπορούν να δώσουν ζωή στα οράματά τους. Σήμερα, όχι σε 50 χρόνια. Έχουμε εκπαιδευτεί να σκεφτόμαστε, να οραματιζόμαστε και να σχεδιάζουμε. Αλλα όχι να πράττουμε. .. Απομένει να πράξουμε… (Διαβάστε ΕΔΩ το πλήρες άρθρο του archdaily).
Παγκόσμια Ημέρα Αρχιτεκτονικής λοιπόν και σίγουρα είναι μια ευκαιρία να βγούμε εκεί έξω και να κοιτάξουμε τα κτήρια της πόλης μας σαν τουρίστες!
Άρθρο με πληροφορίες από την ιστοσελίδα της Παγκόσμιας Ημέρας Αρχιτεκτονικής, το “τεχνογράφημα”, το bloomberg και το archdaily (ενεργοί σύνδεσμοι επισυνάπτονται στα αντίστοιχα σημεία)
