Στο τέλος του 19ου αιώνα, τα αστικά κέντρα στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ τελούσαν σε φάση “άγριας” ανάπτυξης. Ήταν βρώμικα, θορυβώδη και τόσο συνωστισμένα, που όσοι ζούσαν στις πιο πυκνοκατοικημένες συνοικίες δεν είχαν τρόπο να αποδράσουν έστω για λίγο σε ένα πιο ανθρώπινο περιβάλλον.
Η “Κηπούπολη” (Garden City) του Ebenezer Howard είχε ως στόχο να λύσει ακριβώς αυτά τα προβλήματα.
Ο Howard ονειρεύτηκε πόλεις που δεν επεκτείνονται άναρχα, αλλά μεγαλώνουν σαν οργανωμένες συστάδες …μπουμπουκιών. Πόλεις που ήταν αρκετά μεγάλες για να υποστηρίξουν βιομηχανική δραστηριότητα, αλλά αρκετά μικρές ώστε η πρόσβαση στη φύση, στο σχολείο, στη δουλειά να είναι εύκολη και όλα να διασυνδέονται με δίκτυο οδικών και σιδηροδρομικών μεταφορών.
Ο Howard εμπνεύστηκε από το ουτοπικό όραμα της νουβέλας επιστημονικής φαντασίας του Edward Bellamy’ (1888), στο πλαίσιο της πλοκής της οποίας οι ΗΠΑ μεταμορφώθηκαν στη διάρκεια του χρόνου σε ένα σοσιαλιστικό σύστημα. Ο Howard φαντάστηκε ότι η γη της πόλης του θα ανήκει σε όλους και ότι τα ενοίκια θα παραμείνουν χαμηλά. Το πιο εντυπωσιακό χαρακτηριστικό του σχεδίου του πάντως, ήταν το πώς κάθε πόλη θα παρείχε στους κατοίκους της ό,τι χρειάζονταν.
Το σχέδιο του περιλάμβανε μια σειρά από μικρότερες πόλεις , που αναπτύσσονταν σε ομόκεντρους κύκλους γύρω από μια κεντρική. Κάθε πόλη του θα πρόσφερε στέγη σε πληθυσμό έως 32000 ατόμων. Η πόλη καθεαυτήν θα καταλάβανε μέχρι το ένα έκτο της συνολικής έκτασης και η περιβάλλουσα γη θα μετατρεπόταν σε αγροκτήματα κι εγκαταστάσεις της κοινωνίας των πολιτών. Στο κέντρο της πόλης θα υπήρχε ένα απέραντο πάρκο, που στις άκρες του θα είχε το Crystal Palace, ένα “στεφάνι” από καταστήματα, χειμερινούς κήπους, μουσείο, νοσοκομεία και κτήρια οργανισμών και θεσμών.
Οι περιοχές κατοικίας θα οικοδομούνταν σε δύο κύριες δέσμες και ανάμεσά τους θα υπήρχαν πάρκα, σχολεία και παιδικές χαρές. Η βιομηχανία θα εγκαθίστατο στην εξωτερική περίμετρο της πόλης.
Ο Howard δεν ήταν πολεοδόμος, ούτε χωροτάκτης. Μεγάλωσε στην Αγγλία και μετανάστευσε στις ΗΠΑ, όπου είχε σκοπό να εργαστεί ώς αγρότης και κατέληξε να δουλεύει στο Σικάγο ώς δικαστικός ρεπόρτερ. Συμμετείχε στα κοινωνικά κινήματα της εποχής του και το όραμά του έγινε αμέσως εξαιρετικά δημοφιλές. Μέσα σε μια δεκαετία, η πρώτη “Κηπούπολη”, με το όνομα Letchworth, ξεφύτρωσε έξω από το Λονδίνο.
Ουτοπία;
Οπως και να έχει, οι πολεοδόμοι ακόμη και σήμερα ρίχνουν κλεφτές ματιές στα σχέδια του Howard για ιδέες και έτσι το 2014 η URBED, μια ομάδα αστικού ντιζάιν στο Μάντσεστερ, παρουσίασε το σχέδιό της για το πώς θα μπορούσε να λειτουργεί μια σύγχρονη κηπούπολη…
Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τις μικρές ουτοπίες του Howard και το πώς εμπνέουν ακόμη και σήμερα περάστε μια βόλτα από ΕΔΩ
