Κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΔΙΣΙΓΜΑ η μονογραφία της Λίλας Θεοδωρίδου-Σωτηρίου με τίτλο: Νικόλαος Ζουμπουλίδης. Ένας σημαντικός αρχιτέκτονας. Ένας πολύπλευρος άνθρωπος. Η μονογραφία έρχεται να καλύψει ένα κενό στην νεοελληνική αρχιτεκτονική ιστοριογραφία ρίχνοντας φως στο έργο ενός αρχιτέκτονα λίγο γνωστού στο πλατύ κοινό. Στηρίχθηκε σε αρχειακή και επιτόπια έρευνα της συγγραφέως, φέρνει στο φως άγνωστες πτυχές του έργου του και αναθεωρεί την επικρατούσα πρόσληψή του ως εκφραστή ενός παρηκμασμένου μεσοπολεμικού κλασικισμού, σχετιζόμενου κυρίως με την ανέγερση κτιρίων της Εθνικής Τράπεζας.
Στο βιβλίο η συγγραφέας αφηγείται τις πολλαπλές αναζητήσεις του αρχιτέκτονα Ζουμπουλίδη, που είχε τη δυνατότητα να εκτελέσει μεγάλα έργα με προφανείς στόχους: την επιβολή και το κύρος και ταυτόχρονα μικρά και ευαίσθητα. Έργα διαφορετικά, αλλά και ευανάγνωστα κάθε φορά. Με σπουδές στην Κωνσταντινούπολη και Βερολίνο, διαποτισμένος από τις ανακαλύψεις της αιγαιακής προϊστορίας, ενταγμένος στο περιβάλλον του ισχυρότερου οικονομικού ιδρύματος της Ελλάδος και συναναστρεφόμενος την οικονομική ελίτ της εποχής του, ο Νικόλαος Ζουμπουλίδης παρέμεινε ένας πρακτικός, αποτελεσματικός και ευφάνταστος αρχιτέκτονας. Ένας «ανατολίτης» με ευρωπαϊκή παιδεία και εμπειρία. Ένας ικανός διαχειριστής μεγάλων έργων, ένας φυσιολάτρης με κοινωνική προσφορά.
O συντονισμός του μεγάλου οικοδομικού προγράμματος της Εθνικής Τράπεζας κατά το μεσοπόλεμο υπήρξε για τον αρχιτέκτονα το βασικό πεδίο της επαγγελματικής του δράσης. Με παραλλαγές μιας τυποποιημένης κάτοψης ξεφύτρωσαν σχεδόν ταυτόχρονα, κατά την δεκαετία 1925-1935, στον βορειοελλαδικό χώρο και όχι μόνο, πολυάριθμα υποκαταστήματα, που ακόμη και σήμερα λειτουργούν με την ίδια χρήση: Σέρρες, Δράμα, Ξάνθη, Πρέβεζα, Φλώρινα, Έδεσσα κ.λπ. Στη Θεσσαλονίκη γνωστό του έργο είναι το διαιρεμένο κτίριο στην οδό Τσιμισκή, που στεγάζει τόσο την Εθνική Τράπεζα, όσο και την Τράπεζα Ελλάδος. Η τυποποίηση και η επανάληψη μορφολογικών και κατασκευαστικών λεπτομερειών έχει να κάνει ασφαλώς με το γεγονός ότι τα έργα εκπορεύτηκαν από ένα οργανωμένο τεχνικό γραφείο, με έδρα την Εθνική Τράπεζα στην Αθήνα, που ο κύριος κορμός των στελεχών του παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα σταθερός. Ο συγκεντρωτισμός και ο αυστηρός έλεγχος των κατασκευών από το γραφείο της Αθήνας δεν εμπόδισαν παραλλαγές και διαφοροποιήσεις. Αντίθετα, θα λέγαμε ότι ενθαρύνονταν πειραματισμοί: κεραμικές ταινίες με μικρασιατικά μοτίβα (Κοζάνη, Γιάννενα), φτερωτοί γρύπες (Σάμος) και μινωϊκοί κίονες (Ναύπλιο), ξαφνιάζουν ευχάριστα, δίνοντας διακριτή ταυτότητα, στα κατά τα άλλα, αυστηρά κελύφη. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση του Ζουμπουλίδη είναι ότι ενθάρρυνε την ενσωμάτωση κεραμικών ταινιών στα κτίρια της Τράπεζας συνειδητά, δηλαδή όχι μόνο ως μοφολογική επιλογή, αλλά με την πεποίθηση ότι στηρίζει, με τον τρόπο αυτό, την εγχώρια κεραμική βιοτεχνία, που τότε γνώριζε πρωτοφανή άνθηση αναζωογονημένη από την έλευση πολλών μικρασιατών κεραμοποιών (εταιρείες Κιουτάχεια, Κεραμεικός).
Ο Ζουμπουλίδης πειραματίστηκε και στα ολιγάριθμα μεν, αλλά αξιόλογα ιδιωτικά του έργα και κυρίως στην ιδιόκτητη κατοικία του στη Φιλοθέη, μια σύνθεση από ερυθρούς μινωϊκούς κίονες, εμφανείς λιθοδομές, καμπύλο δωμάτιο στο ισόγειο, απλοποιημένα γείσα. Γενικότερα οι αρχιτεκτονικές επιλογές του Ζουμπουλίδη συμπυκνώνουν μια μεταβατική φάση της νεοελληνικής αρχιτεκτονικής, όπου η αναβίωση της ελληνικής αρχαιότητας συναντά τους δρόμους των λαϊκών τεχνών και της παράδοσης.
Η αξία του Ζουμπουλίδη δεν μπορεί ασφαλώς να αποτιμηθεί πλήρως χωρίς αναφορά στην ανάμειξή του στους συνεταιριστικούς οικοδομικούς συνεταιρισμούς της εποχής του. Στην Εκάλη αρχικά και στη συνέχεια στη Φιλοθέη, αλλά και σε μικρότερης εμβέλειας προσπάθειες (όπως αυτή της εγκατάστασης των συμπατριωτών του Σινασιτών στο Χαϊδάρι) ο Ζουμπουλίδης προσέφερε τεχνογνωσία, προσωπική εργασία και υποστήριξη.
Επανατοποθετώντας τελικά τον Νικόλαο Ζουμπουλίδη στην αρχιτεκτονική ιστοριογραφία, η συγγραφέας προτρέπει τους νεότερους ερευνητές σε επαναπροσέγγιση του έργου και άλλων αφανών αρχιτεκτόνων του μεσοπολέμου, όχι μόνο των πρωταγωνιστών. Υπάρχουν ακόμη πολλοί να αναδειχθούν και πολλά ακόμη να ειπωθούν.
Το βιβλίο προλογίζει η Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη. Αποτελείται από 128 σελίδες, 145 εικόνες, βιβλιογραφικές παραπομπές και ευρετήριο. Η συγγραφέας Λίλα Θεοδωρίδου-Σωτηρίου είναι αρχιτέκτων (ΑΠΘ) και το δημοσιευμένο έργο της εμβαθύνει σε ζητήματα νεοελληνικής αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας κυρίως κατά την περίοδο του μεσοπολέμου.
