Φέτος η Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος προσφέρεται λιγότερο από ποτέ για φιέστες, λόγους και επικοινωνιακού τύπου δραστηριότητες.
Βγαίνουμε (;) από τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση των τελευταίων γενεών, που μας έδειξε την αδυναμία μας αλλά και τη δύναμή μας. Που απέδειξε περίτρανα την ανυπαρξία στεγανών στον πλανήτη.
Είμαστε μάρτυρες τεράστιων καταστροφών την τελευταία εικοσαετία. Μας έπληξαν πλημμύρες, θεομηνίες, τυφώνες, πυρκαγιές και μας έπληξαν όλους, όχι κάποιους, κάπου σε εξωτικά μέρη που θα γνωρίσουμε μέσω all inclusive πακέτων σε περιόδους που αυτά δεν συμβαίνουν. Έγιναν πρωτοσέλιδα γιατί αναφέρονταν στις Μητροπόλεις της Δύσης.
Οι πληγές και οι αιτίες τους είναι κοινές και εξίσου κοινή οφείλει να είναι και η θεραπεία τους ή –καλύτερα – η πρόληψή τους.
Αυτό δεν σημαίνει ότι η πρωτοπόρος Ευρώπη και φυσικά εννοώ την Ευρωπαϊκή Ένωση, οφείλει να κρατήσει μετέωρο το βήμα της γιατί οι μεγάλοι ρυπαίνοντες αδιαφορούν, δεν υπογράφουν τις διεθνείς συνθήκες, δεν ακολουθούν τους κανόνες.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,
Έχουμε την τύχη να ανήκουμε γεωγραφικά στην Ευρώπη  και είχαμε την ευφυΐα να αναδείξουμε πολιτικές ηγεσίες που μας ενέταξαν και πολιτικά στην Ευρωπαϊκή οικογένεια   και κάποιες που δούλεψαν και για την ουσιαστική ένταξή μας.
Επί πολλά χρόνια προσυπογράφαμε τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες χωρίς την απαραίτητη προετοιμασία. Δηλαδή, να προσδιοριστούν οι στόχοι, οι ανθρωπογενείς πιέσεις, οι συνθήκες αναφοράς, οι επιπτώσεις, να ενημερωθούν σωστά οι – συχνά- οικονομικά θιγόμενοι, να δημιουργηθούν τα κατάλληλα εργαλεία ομαλής μετάβασης, να στρωθεί ο δρόμος δηλαδή για να  προχωρήσουν τα πράγματα. Εμείς οι μηχανικοί αντιλαμβανόμαστε τη διαδικασία της ωρίμανσης ενός έργου. Δεν μπορείς να προχωρήσεις χωρίς προμελέτη, απαλλοτριώσεις, μελέτη , πρόδρομες εργασίες κλπ. Έτσι, πολλές νομοθετικές ρυθμίσεις που απλώς μεταφράστηκαν και ψηφίστηκαν, δεν είχαν προφανώς τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Δρομολογήθηκαν κονδύλια σε κατ’ όνομα περιβαλλοντικά έργα και βρεθήκαμε σε δύο (τουλάχιστον) προγραμματικές περιόδους να μην συνοδοιπορούμε: η ΕΕ χρηματοδοτούσε την επόμενη γενιά δράσεων για αειφορία αλλά εμείς χρειαζόμασταν κονδύλια για να κλείσουμε χωματερές.
Επίσης, ακόμα και σήμερα βλέπουμε – από διάφορα πόστα, δυστυχώς ακόμα και ως συντάκτες τους – ΜΠΕ και ΣΜΠΕ, που συντάσσονται ως απαραίτητα έγγραφα προς υποβολή.
 
Προχωρήσαμε όμως, προχωρούμε! Και είμαστε μέρος αυτού του μεγάλου Ευρωπαϊκού  οργανισμού που πρωτοπορεί. Που προσπαθεί να οδηγήσει με όσες δυνάμεις έχει, τις ηγεσίες του κόσμου σε επιλογές αειφορίας, σε θεσμούς βιωσιμότητας, στη χειρότερη περίπτωση σε διακηρύξεις καλής θέλησης.
Πριν δύο χρόνια δρομολογήθηκε η  Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία για τη μετατροπή της ΕΕ σε μια δίκαιη, υγιή, βιώσιμη και ευημερούσα κοινωνία και για την επανόρθωση του τρόπου που αλληλεπιδρούμε με τη φύση. Η Ευρώπη δεν περιβαλλοντολογεί, δεν συντάσσει ευχολόγια και προσευχές. Φτιάχνει  ένα  χάρτη πορείας για  τη βιωσιμότητα της οικονομίας της, της οικονομίας μας. Η ανάδειξή της, η ανάδειξή μας στην πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρο, είναι ο στόχος. Ο δρόμος όμως και ο σκοπός είναι στον υπότιτλο: «για να μετατρέψουμε τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε ευκαιρίες, σε όλους τους τομείς πολιτικής και να επιτύχουμε μια μετάβαση δίκαιη για όλους και χωρίς αποκλεισμούς».
Εμείς, το ΤΕΕ/ΤΚΜ, χάρις στις αναζητήσεις, την επιστημονική γνώση  και τις πρωτοβουλίες των μελών μας,  ήμασταν από νωρίς στο νόημα.
Πριν 30 χρόνια το Τμήμα διοργάνωσε το πρώτο σεμινάριο βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής. Εκείνη τη δεκαετία, τη δεκαετία του 90  έγινε η μεγάλη διοργάνωση για την ατμοσφαιρική ρύπανση. Η πρόταση για δημιουργία φορέα για τον Θερμαϊκό στο πλαίσιο του LIFE, πρόταση που επανήλθε με μεγαλύτερη τεκμηρίωση μετά από μια δεκαετία.  Η καταγραφή όλων των μελετών για το περιβάλλον της Κεντρικής Μακεδονίας σε δύο τόμους. Οι προτάσεις για τη διαχείριση αποβλήτων και απορριμμάτων. Η μοναδική εμπεριστατωμένη κριτική για το master plan  της Κορώνειας, με προτάσεις όμως. Είναι εύκολο να λέει κανείς να μην γίνει αυτό, το δύσκολο είναι να πει τι να γίνει στη θέση του.
Συνεχίσαμε την επόμενη δεκαετία με δουλειά για την 2000/60, με προτάσεις για τη διαχείριση των επικινδύνων, με πλήρες master plan έργων για τη διαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων σε όλη την Κεντρική Μακεδονία, με τη νέα πρόταση για φορέα διαχείρισης του Θερμαϊκού (συγκρότηση, οικονομική πόροι, διοίκηση, αρμοδιότητες), με τη μεγάλη δράση ΠΟΛΗΠΡΑΣΙΝΟ για τη Θεσσαλονίκη, με τις προτάσεις για προαστιακό και Σιδηροδρομική Εγνατία, γιατί το περιβάλλον είναι ευρεία έννοια, με την καμπάνια για τους ελεύθερους χώρους της Θεσσαλονίκης, με την καμπάνια και την έρευνα για τα αιωρούμενα σωματίδια – το μεγάλο και μόνιμο πρόβλημα της πόλης. Και μετά ξαναπήρε τα ηνία η μεγάλη ιστορία των ενεργειακών. Ήδη το Τμήμα είχε πολύ σοβαρή προϋπηρεσία στα θέματα βιοκλιματικής, συμπαραγωγής ατμού – ηλεκτρισμού, ΚΟΧΕΕ, Φυσικού Αερίου, με μέλη του να ηγούνται στις ΟΕ των ΤΟΤΕΕ και των Κανονισμών. Από το 2007 και έπειτα έγιναν τουλάχιστον 60 εκδηλώσεις, σεμινάρια, Ομάδες Εργασίας, workshops και εκθέσεις για ΚΕΝΑΚ, ΑΠΕ, βιοκαύσιμα, ζητήματα οικιακής θέρμανσης, νέες τεχνολογίες, εξοικονόμηση και διαχείριση ενέργειας.
Την δεκαετία της κρίσης μιλήσαμε για πράσινες στέγες, για καινοτομία και πράσινη επιχειρηματικότητα, για τα επίκαιρα θέματα της διαχείρισης αποβλήτων,  για τα απόβλητα κατασκευών, για προστασία από ακραία φυσικά φαινόμενα, για χημικούς και ραδιολογικούς κινδύνους στα κτίρια, Ανθεκτικότητα, Βιώσιμη Κινητικότητα. Για το Αστικό Περιβάλλον και τον Δημόσιο Χώρο, με δύο συνέδρια μάλιστα. Μιλήσαμε για  Γεωγραφικά δεδομένα και Γεωχωρικές πληροφορίες και προχωρήσαμε στα Δεδομένα παρατήρησης Γης και την αξιοποίησή τους για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Σήμερα συνεχίζουμε αυτή τη διαδρομή. Τα θέματα περιβάλλοντος, ενέργειας, κλίματος και ανθεκτικότητας αποτελούν πυρήνα του προ ενός έτους προγραμματισμού της θητείας, είναι το αντικείμενο 2 από τις 7 Μόνιμες και Επιτροπές και μιας διαρκούς Ομάδας Εργασίας αλλά και αλληλένδετο μέρος του αντικειμένου των υπολοίπων πέντε. Επιγραμματικά:
Σχετικά με τη διαχείριση στερεών αποβλήτων μελετάμε με Ομάδες Εργασίας το υφιστάμενο ΠΕΣΔΑ καθώς και προτάσεις για τον νέο σχεδιασμό, προτάσεις για τη διαχείριση των επικινδύνων αποβλήτων στην Περιφέρεια Κ.Μ. με ιδιαίτερη έμφαση στον αμίαντο, τη σύνταξη οδηγού διαχείρισης ΑΕΚΚ για τα οποία έχουμε ήδη διοργανώσει δύο σεμινάρια.
Παρακολουθούμε με ΟΕ τα θέματα εξοικονόμησης στον Κτιριακό τομέα, με θέσεις και προτάσεις.
Με διαρκή Ομάδα Εργασίας παρακολουθούμε και υποβάλλουμε προτάσεις για όλα τα θέμα τα που σχετίζονται με την προστασία από καταστροφές από ανθρωπογενή ή φυσικά αίτια.
Συγκροτούμε μετά από πρόσκληση Ομάδα Εργασίας ειδικών για το θέμα της Λίμνης Κορώνειας.
Και ακόμα, Ομάδες Εργασίας για:

• την Αέρια ρύπανση στην Θεσσαλονίκη,
• για τις Μεταλλευτικές – Μεταλλουργικές δραστηριότητες των Μεταλλείων Κασσάνδρα,
• για τον Έλεγχο εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας,

ενώ συμμετέχουμε  με προτάσεις σε όλες τις διαδικασίες διαβούλευσης για την περιβαλλοντική νομοθεσία και καταθέτουμε τεκμηριωμένες θέσεις του Τμήματος μας.
 
Εμείς οι μηχανικοί μπορεί να υπήρξαμε μέρος του προβλήματος. Η επιστήμη μας, η δουλειά μας είναι, ήταν πάντα,  η ανάπτυξη. Και το μέχρι πρότινος μοντέλο της ανάπτυξης ήταν η άνευ ορίων άνευ όρων μεγέθυνση, με κατασπατάληση των πόρων του πλανήτη.
 
Είμαστε όμως εκ των πραγμάτων και μέρος της λύσης, παράγοντας αδιαμφισβήτητος της ανάπτυξης με νέους όρους.
Και είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε  καλά τη δουλειά μας.

Γιώργος Τσακούμης