του Δημήτρη Μήτρου*
Προετοιμαζόμουν πρόσφατα για ένα επαγγελματικό θέμα σε συνεργασία με το νομικό σύμβουλο της εταιρείας μας, την υποβολή ένστασης σε ένα συνοπτικό διαγωνισμό, στον οποίο συμμετέχουμε πιο πολύ για λόγους αρχής, μια και θεωρώ σίγουρο ότι θα απορριφθούμε για “τυπικούς”… λόγους.
Η “σιγουριά” μου αυτή πηγάζει από την μέχρι σήμερα πορεία της “διαγωνιστικής” διαδικασίας, στην οποία η σπουδή με την οποία προσπάθησε ο φορέας ανάθεσης να αποκλείσει κάθε ανταγωνισμό, όλο το προηγούμενο διάστημα, για να δώσει τη δουλειά σε συγκεκριμένο υποψήφιο, έχει κωμικοτραγικά χαρακτηριστικά. Νομίζω, χωρίς υπερβολή, ότι οι αδελφοί Κοέν θα μπορούσαν κάλλιστα να εντάξουν την περίπτωση, σε μια σύντομη αυτοτελή ιστορία σε κάποια σπονδυλωτή τους ταινία με θέμα την πολιτική υποκρισία…
Το ίδιο βράδυ έτυχε να δω ξανά την ομιλία ενός Ευρωπαίου πολιτικού, που πριν δυο χρόνια τα “έψελνε” στον Τσίπρα, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, μεταξύ άλλων και για το “πελατειακό κράτος”, στη χώρα μας και σε συνδυασμό με την παραπάνω επαγγελματική ενασχόληση της ημέρας, σκέφθηκα τα ακόλουθα και τα θέτω προς προβληματισμό.
Έχει δίκιο ο…Ευρωπαίος με την πολιτική του παρέμβαση όταν μιλά επί της αρχής για την ανάγκη περιορισμού – αν όχι εξάλειψης- των πελατειακών σχέσεων στη χώρα μας, αλλά θα πρέπει ίσως να δούμε το θέμα από άλλη οπτική γωνία σε ότι αφορά την εφαρμογή αυτής της αρχής σε κάποιες περιπτώσεις, και θέτω ένα παράδειγμα.
Ο Ν. 4412/16 μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς αυτή την κατεύθυνση, για την ομογενοποίηση των κανόνων ανάθεσης και εκτέλεσης των δημοσίων συμβάσεων. Όμως όσους νόμους και να ψηφίσουμε , όσες ασφαλιστικές δικλείδες και να θέσουμε, τις de facto απευθείας αναθέσεις μικροέργων και μελετών, δεν πρόκειται να τις ανακόψουμε με την πλήρη απαγόρευσή τους και τις κληρώσεις.
Αν ρωτήσετε οποιονδήποτε έμπειρο υπηρεσιακό παράγοντα ή μέλος οικονομικού φορέα του ιδιωτικού τομέα που ασχολείται με έργα και μελέτες θα σας πει, ότι δεν υπάρχει σχετική διάταξη που να θεσπίστηκε στη χώρα και να μην βρήκε η “πιάτσα” τρόπο να την “παρακάμψει” σε ένα-δύο χρόνια.
Νομίζω λοιπόν ότι τα έργα, οι μελέτες και οι υπηρεσίες, που έχουν αμοιβή μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ, θα πρέπει να ανατίθενται απευθείας, ανοικτά και χωρίς νομικά προσχήματα , με επιλογή των πολιτικών προϊσταμένων των Δήμων και των Περιφερειών, οι οποίοι θα αναλαμβάνουν και την ευθύνη της επιλογής των συνεργατών τους, απέναντι στους πολίτες που ζουν και δραστηριοποιούνται στο χώρο ευθύνης τους.
Στην περίπτωση μάλιστα των απευθείας αναθέσεων που θα γίνονται πλέον με κλήρωση, η “παράκαμψη” θα αποτελεί καμιά φορά και αναγκαιότητα. Φαντασθείτε π.χ. να είστε δήμαρχος σε ένα Δήμο της Κρήτης και να σας έρθει για πρώτη φορά με κλήρωση ο…Δημήτρης από τη Θεσσαλονίκη για να σας δώσει για μερικές χιλιάδες ευρώ, τεχνική λύση για τα χαντάκια των Φουρτουνάκηδων που πλημμυρίζουν τα σπίτια των … Βροντάκηδων. Το πρόβλημα θα είναι τόσο… έντονο, λόγω…άγνοιας των τοπικών συνθηκών, που την επόμενη φορά και η αντιπολίτευση θα σας κάνει τα “στραβά μάτια” για να κάνετε συνοπτικούς διαγωνισμούς της πλάκας ή οτιδήποτε άλλο σκαρφισθούν οι σύμβουλοί σας, για να “νικήσουν το σύστημα”.
Δεν είναι καλύτερο για όλους, αν από την αρχή αναλάβετε ως αυτοδιοικητικός άρχοντας, την ευθύνη των επιλογών σας, με κάποιους κανόνες για το πλήθος των αναθέσεων συνολικά και ανά οικονομικό φορέα και άτομο ετησίως και να θέσετε με διαφάνεια τις επιλογές σας υπό τον έλεγχο κάθε εμπλεκομένου?
Νομίζω πως είναι προτιμότερο…
Συνεπώς αντί να είμαστε “ακριβοί στα πίτουρα και φτηνοί στο αλεύρι”, ας φροντίσει η πολιτεία να βάλει απαρέγκλιτους κανόνες και προδιαγραφές, για την ποιότητα των παραδοτέων έργων και μελετών , ας διασφαλίσει την ουσιαστική πιστοποίηση των φορέων που εκτελούν τις δημόσιες συμβάσεις, ας βάλει -με το συνδυασμό των ηλεκτρονικών διαγωνισμών και του συστήματος της χαμηλότερης τιμής- “φρένο” στην πελατειακές σχέσεις στους διαγωνισμούς και ας αφήσει ελεύθερες τις απευθείας αναθέσεις για μικροεργασίες. Αν δεν το κάνει, απλώς θα συνεχίσουμε όλοι να συμμετέχουμε σε τραγελαφικές διαδικασίες, όπως ο παραπάνω συνοπτικός “διαγωνισμός” και κάποιοι να δρουν ανεξέλεγκτοι με άλλοθι τη…νομιμότητα.
*Ο Δημήτρης Μήτρου είναι μέλος της διοικούσας επιτροπής του ΤΕΕ/ΤΚΜ και σύνδεσμός της με τη Μόνιμη Επιτροπή Επαγγελματικών Θεμάτων
