Η ισχύς της εθνικής οικονομίας μιας χώρας και η ζωτικότητα της κοινωνίας της εξαρτώνται από την ποιότητα των σχολείων της. Γιατί λοιπόν το Ηνωμένο Βασίλειο, παρότι επενδύει αδρά στο εκπαιδευτικό του σύστημα, μένει πίσω από τον ανταγωνισμό ώς προς τις επιδόσεις των μαθητών; Σύμφωνα με την αξιολόγηση της μελέτης PISA του 2012 του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD), παρότι το Ηνωμένο Βασίλειο κατατάσσεται όγδοο μεταξύ 34 χωρών σε σχέση με τα κεφάλαια που επενδύονται στην επένδυση, κατέχει μόλις τη 19η θέση στα μαθηματικά, τη 14η στην επιστήμη και τη 16η στην ανάγνωση. Τι φταίει; Προκειμένου να απαντήσει σε αυτό ερώτημα, η Harvard Business Review(HBR) μελέτησε τις αλλαγές που επέφεραν στις βρετανικές ακαδημίες (χρηματοδοτούμενα από το δημόσιο σχολεία ή ομάδες σχολείων) 411 ηγέτες. Και το συμπέρασμα; Το Ηνωμένο Βασίλειο μένει πίσω γιατί διορίζει, αναγνωρίζει και αμείβει τους …λάθος ηγέτες (φανταστείτε η Ελλάδα).
Η HBR πήρε συνεντεύξεις από τους 411 και τους συνεργάτες τους, ανέλυσε την εκπαίδευση, το background και την εμπειρία τους και κατέγραψε τις δράσεις τους και την απήχησή τους σε 64 επενδυτικές μεταβλητές (investment variables) και 24 δείκτες επιδόσεων στη διάρκεια επτά ετών.
Η μελέτη ανέδειξε πέντε τύπους ηγετών, αλλά μόνο έναν που ήταν πραγματικά αποτελεσματικός, υπό την έννοια ότι, χάρη στις αλλαγές που εισήγαν, οι επιδόσεις των μαθητών εξακολουθούσαν να βελτιώνονται και μετά την αναχώρησή τους από το πόστο τους. Έδειξε επίσης ότι οι καλύτεροι ηγέτες ήταν οι λιγότερο αναγνωρισμένοι και αμειβόμενοι.
Οι πέντε κατηγορίες ηγετών “βαφτίστηκαν” ώς εξής: χειρούργοι, στρατιώτες, λογιστές, φιλόσοφοι και αρχιτέκτονες.
1. Χειρούργοι
Αυτοί που “κόβουν” και ανακατευθύνουν, με επίκεντρο τη βαθμολογία στις εξετάσεις. Οι “χειρούργοι” εμφανίζονται αποφασιστικοί και διορατικοί ώς προς τι φταίει για τις φτωχές επιδόσεις και πώς μπορούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματα των εξετάσεων κάθε χρόνου, ανακατευθύνοντας τους πόρους. Οι “χειρούργοι” προέρχονται κυρίως (σε ποσοστό 85%) από τον κλάδο των θρησκευτικών σπουδών ή της φυσικής αγωγής. Πιστεύουν ότι τα σχολεία δεν λειτουργούν επειδή οι μαθητές δεν αποδίδουν καλά κι ότι αν απομακρύνουν όσους υστερούν και βάλουν τους υπόλοιπους να δουλέψουν σκληρότερα, οι επιδόσεις θα βελτιωθούν. Το μότο τους; “Δεν μπορούμε να τους βοηθήσουμε όλους”. Πράγματι, οι επιδόσεις των μαθητών στις εξετάσεις βελτιώνονται δραματικά μετά από ένα ή δύο χρόνια, αλλά η βελτίωση αποδεικνύεται πρόσκαιρη.
2. Στρατιώτες
Οι στρατιώτες “ψαλιδίζουν” και τραβάνε τα λουριά, με έμφαση στο αποτέλεσμα. Επιδιώκουν την τάξη και την αποδοτικότητα. Πιστεύουν ότι τα σχολεία αποτυγχάνουν διότι είναι μεγάλα, αδρανή και σπαταλούν δημόσιο χρήμα. Οι “στρατιώτες” έχουν συνήθως background σπουδών τεχνολογίας πληροφορικής ή χημείας (95% στη μελέτη). Τείνουν να βλέπουν το σχολείο σαν μια μεγάλη επιχείρηση ΤΠΕ και πιστεύουν ότι αν εστιάσουν στη μείωση του κόστους και στην τήρηση των προθεσμιών, όλα τα υπόλοιπα θα αυτορυθμιστούν. Το μότο τους; “Αν μειώσεις τους πόρους, οι άνθρωποι θα αλλάξουν κατ΄ανάγκη”. Συνήθως κάνουν περικοπές σε υποστηρικτικό προσωπικό και δραστηριότητες που δεν κρίνονται απαραίτητες, ενώ αρχίζουν να χρησιμοποιούν φθηνότερους προμηθευτές. Αυτό δημιουργεί σοκ στο σχολείο, καθώς το προσωπικό οδηγείται να αισθάνεται τυχερό που έχει δουλειά. Οι οικονομικές επιδόσειςτων σχολείων γρήγορα βελτιώνονται, καθώς τα κόστη πέφτουν, αλλά οι επιδόσεις των μαθητών στις εξετάσεις παραμένουν ίδιες, καθώς το ηθικό του προσωπικού “βουλιάζει” κι αυτό αργά ή γρήγορα περνάει και στους μαθητές.
3. Λογιστές
Οι λογιστές επενδύουν και μεγαλώνουν, επικεντρώνοντας στον στόχο. Προσπαθούν να αναπτύξουν το σχολείο με τρόπο ώστε να ξεφύγει από τους μπελάδες, είναι ευρηματικοί, συστηματικοί και δίνουν προσοχή στα έσοδα. Κυρίως προέρχονται από τον κλάδο των μαθηματικών (78% των συμμετεχόντων στη μελέτη) και για αυτό έχουν καλή σχέση με τους αριθμούς και ένστικτο ώς προς το από πού μπορούν να αντλήσουν περισσότερα έσοδα. Πιστεύουν ότι τα σχολεία δεν αποδίδουν επαρκώς γιατί είναι μικρά κι αδύναμα. Το μότο τους; “Αν γίνουμε μεγαλύτεροι, θα γίνουμε και ισχυρότεροι”. Με αυτή τη λογική επενδύουν στην αύξηση των εσόδων και την ισχυροποίηση του σχολείου. Είναι δημιουργικοί στα οικονομικά και αμέσως βρίσκουν νέες πηγές εσόδων. Κατά τη θητεία τους, τα έσοδα αυξάνονται δραματικά, αλλά οι επιδόσεις των μαθητών στις εξετάσεις παραμένουν στάσιμες, καθώς δεν αποτελούν για αυτούς πρώτη προτεραιότητα.
4. Φιλόσοφοι
Οι φιλόσοφοι συνδιαλέγονται και συζητούν, επικεντρώνοντας στις αξίες. Είναι παθιασμένοι με τη διδασκαλία και τους αρέσει το debating που οδηγεί σε εναλλακτικές προσεγγίσεις. Συνήθως προέρχονται από τι θεωρητικές επιστήμες, όπως η φιλολογία ή η γλωσσολογία (89% των συμμετεχόντων), ενώ συχνά έχουν μεγαλώσει σε οικογένειες εκπαιδευτικών. Πιστεύουν ότι τα σχολεία αποτυγχάνουν γιατί οι μαθητές δεν διδάσκονται σωστά. Μεγάλο μέρος της θητείας τους αναλώνεται σε συζητήσεις με τους καθηγητές για τις εναλλακτικές μεθόδους διδασκαλίας. Τελικά όμως, τίποτα δεν αλλάζει στις επιδόσεις των μαθητών. Τόσο τα οικονομικά αποτελέσματα, όσο και τα αποτελέσματα των εξετάσεων μένουν ίδια. Το μότο τους; “Η αλλαγή χρειάζεται χρόνο. Η διδασκαλία είναι τέχνη και δεν μπορεί να μεταμορφωθεί μέσα σε μια νύχτα”
5. Αρχιτέκτονες
Οι αρχιτέκτονες επανασχεδιάζουν και μεταμορφώνουν, με επίκεντρο τη μακροπρόθεσμη απήχηση. Και τελικά είναι οι μόνοι ηγέτες στον εκπαιδευτικό τομέα, που καταφέρνουν να έχουν πραγματικό θετικό αντίκτυπο μακροπρόθεσμα. Χωρίς πολύ θόρυβο σχεδιάζουν ξανά το σχολείο και μεταμορφώνουν την κοινότητα. Συνήθως έχουν σπουδάσει Οικονομική Ιστορία (68% των συμμετεχόντων στην έρευνα) και για αυτό είναι σε θέση να αντιληφθούν πώς οι ηγέτες του παρελθόντος δημιούργησαν τις κοινότητες και τις οικονομίες στις οποίες σήμερα ζούμε. Συνήθως εργάζονται αρχικά στην αγορά και τις επιχειρήσεις (αντί για την εκπαίδευση)καθώς προτιμούν “να πράττουν αντί να κάθονται και να πίνουν καφέ”, όπως είναι το μότο τους (μαζί με το “η Ρώμη δεν χτίστηκε σε μια μέρα”).
Είναι διορατικοί, ταπεινοί και οραματιστές και πιστεύουν ότι τα σχολεία αποτυγχάνουν γιατί δεν είναι σωστά σχεδιασμένα ή γιατί δεν είναι δεμένα και δεν εξυπηρετούν την τοπική κοινότητα (η οποία με τη σειρά της δεν τα στηρίζει). Μεταξύ άλλων εισάγουν το coaching και το mentoring στα σχολεία, ενώ συνεργάζονται με τοπικούς οργανισμούς για να φέρουν τους μαθητές σε επαφή με τις ευκαιρίες που υπάρχουν στην ίδια την κοινότητά τους. Μεγάλη έμφαση δίνουν επίσης σε εκδρομές και ταξίδια ώστε οι μαθητές να γνωρίζουν κι άλλες κουλτούρες και τρόπους σκέψης. Επίσης, αυξάνουν τα έσοδα του σχολείου.
Άρθρο με πληροφορίες από το Harvard Business Review(HBR)
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο ΕΔΩ όπου υπάρχουν και οι προτάσεις του HBR για το πώς μπορούμε να δημιουργήσουμε περισσότερους “αρχιτέκτονες”, αλλά και για το πώς επηρεάζει το ΑΕΠ μιας χώρας η βελτίωση των επιδόσεων των μαθητών της