Fracking, λόγος και αντίλογος. Και μια ενδιαφέρουσα ανθρώπινη ιστορία.

Πιθανότατα τον Τζορτζ Μίτσελ τον γνωρίζουν περισσότεροι Αμερικανοί από ό,τι Ελληνες. Κι όμως, ο Μίτσελ ήταν ελληνικής καταγωγής, γιος ενός φτωχού αιγοβοσκού από την Πελοπόννησο, που το 1901 αποβιβάστηκε στο Εllis Island της Νέας Υόρκης, αφού πρώτα πήγε με τα πόδια μέχρι την Καλαμάτα από τα χωριά Νεστάνη και Μηλιές της Αρκαδίας, προκειμένου να βγάλει στο εκεί ναυπηγείο τα λεφτά για το πολυπόθητο εισιτήριο…
Ο λόγος που οι Αμερικανοί μνημονεύουν τον Μίτσελ συνδέεται με το γεγονός ότι η επιμονή και η διάνοιά του επέτρεψαν στις ΗΠΑ να βιώσουν τα τελευταία χρόνια μια απρόσμενη “έκρηξη” στις παραγόμενες ποσότητες αερίου. Συγκεκριμένα, γύρω στο 2000, σε ηλικία σχεδόν 80 ετών, ο γιος του βοσκού από την Αρκαδία εφηύρε την επαναστατική μέθοδο της υδραυλικής διάρρηξης (“fracking”), χάρη στην οποία έγιναν εκμεταλλεύσιμα “απρόσιτα” κοιτάσματα, που αποδίδουν σήμερα περίπου το 25% του καταναλισκόμενου στις ΗΠΑ φυσικού αερίου. Η μέθοδος άνοιξε τον δρόμο για να αποσπαστούν νέες ποσότητες αερίου, αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η “υδραυλική διάρρηξη”, στην οποία οι ΗΠΑ επένδυσαν αδρά μετά την ύφεση του 2008, εφαρμόζοντας πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων ύψους 800 δισ. δολαρίων, βρέθηκε πρόσφατα στο επίκεντρο διάλεξης του καθηγητή του Πανεπιστημίου του Τέξας, Μάικλ Μάρντερ (Michael Marder), στο αμφιθέατρο της πολυτεχνικής σχολής στη Θεσσαλονίκη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο στην περιοχή του Ντάλας διανοίχτηκαν με fracking τα τελευταία δέκα χρόνια περισσότερα από 20.000 τέτοια πηγάδια, καθένα από τα οποία κόστισε από 3 εκατ. έως 10 εκατ. δολάρια. Ωστόσο, όπως διευκρίνισε ο καθηγητής, που έκανε την ομιλία του σε άψογα ελληνικά, η μέθοδος έχει επανειλημμένως συναντήσει αμφισβήτηση και αντιδράσεις, εξαιτίας της χρησιμοποίησης μεγάλων ποσοτήτων υδάτων αλλά και του συσχετισμού της μεθόδου με σεισμούς.
Ίσως οι περισσότεροι μηχανικοί γνωρίζουν πώς λειτουργεί το fracking, αλλά ας το ξαναγράψουμε για τις …άσχετες ειδικότητες. Ένα τρυπάνι φτάνει μέχρι και στα τρία χιλιόμετρα κάτω από τη γη, στο βάθος αρχαίων λιμνών. Στη συνέχεια στρίβει οριζόντια σε γωνία 90 μοιρών και συνεχίζει για άλλο ένα- δύο χλμ, ενώ κάθε τόσο τοποθετούνται αγωγοί και τσιμέντο. Στη συνέχεια, δημιουργούνται ρωγμές στον βράχο και εισάγεται νερό με υψηλή πίεση και με κάποια χημικά (π.χ., οξέα), που ωθούν τις ρωγμές και τους πόρους της πέτρας να ανοίξουν περισσότερο, “ανεβάζοντας” το καύσιμο προς τα πάνω. ‘Ετσι γίνεται δυνατή η εξόρυξη ακόμη και από πετρώματα πολύ σκληρά και χαμηλής διαπερατότητας, όπως ο σχιστόλιθος, από τον οποίο εξάγονται τα shale gas και oil (σχιστολιθικό αέριο και πετρέλαιο).

Ο Εγκέλαδος αγαπά το fracking;
Όσον αφορά τις καταγγελίες ότι η μέθοδος χρησιμοποιεί τεράστιες ποσότητες νερού, ο κ.Μarder επισήμανε ότι αυτή είναι μια λανθασμένη άποψη, αφού σε σύγκριση με την παραδοσιακή εξόρυξη, που χρειάζεται πολύ νερό στη δεύτερη φάση της, το fracking χρησιμοποιεί συνολικά μικρότερους όγκους υδάτων.

Σχετικά με τη μόλυνση των υδάτων επισήμανε ότι, πράγματι, το νερό που χρησιμοποιείται, “σηκώνει” βαριά μέταλλα και επιβλαβή υλικά από τα πετρώματα και άρα δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να απορρίπτεται σε ποτάμια ή στη θάλασσα. Ο τρόπος που βρέθηκε για να αντιμετωπιστεί αυτό είναι η διάνοιξη άλλων πηγαδιών σε διαφορετικά σημεία, στα οποία το “βρώμικο” νερό “επιστρέφεται” ώστε να μη μολύνει καθαρά ύδατα.
Βάσιμος φαίνεται ότι είναι και ο συσχετισμός της μεθόδου με σεισμούς, αφού σε έρευνα που έγινε σε περιοχή με γεωτρήσεις fracking στις ΗΠΑ παρατηρήθηκε την περίοδο 2010-2015 αύξηση των σεισμών (όλοι βέβαια κάτω των 3 Ρίχτερ), σε σχέση με το διάστημα 1980-2009, πριν από την έναρξή τους.
Σύμφωνα με τον κ.Μάρντερ,”όποια χώρα επιλέγει τη μέθοδο της υδραυλικής διάρρηξης θα πρέπει να κοιτάζει 20 χρόνια μπροστά, αφού εξαντληθούν τα πηγάδια, γιατί είναι ακριβή η απενεργοποίησή τους. Για να κλείσει ένα τέτοιο πηγάδι απαιτείται δαπάνη από 500.000 δολάρια μέχρι 1,5-2 εκατ. δολ. Πρέπει να είναι σαφές: ποιος θα πληρώσει;”
Ο καθηγητής επισήμανε ακόμη ότι οι ΗΠΑ, που σημειωτέον καταναλώνουν το 25% της παραγόμενης παγκοσμίως ενέργειας, παρότι συγκεντρώνουν μόνο το 5% του παγκόσμιου πληθυσμού, μπορεί μεν να έχουν ανακουφιστεί προσωρινά με την εξόρυξη σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου, αλλά το πρόβλημα δεν έχει λυθεί οριστικά, αφού τα κοιτάσματα δεν είναι βέβαια ανεξάντλητα και εξασφαλίζουν αέριο για κάποια χρόνια μόνο.
“Πιστεύω ότι αυτή είναι μια γέφυρα που πρέπει να διασχίσουμε πολύ προσεκτικά, γιατί αν τελειώσει και αυτό το αέριο, τι θα κάνουμε;” λέει και προσθέτει ότι η κοινωνία στις ΗΠΑ δίνει στους επιστήμονες δύο οδηγίες: αφενός να βοηθήσουν με τις γνώσεις τους τις εταιρείες να βγάλουν κέρδος και αφετέρου να δημιουργήσουν τις συνθήκες για να βελτιωθεί η κοινωνία. “Κάθε μέρα προσπαθώ να βρω ισορροπίες ανάμεσα στα δύο” κατέληξε.

Λίγες πληροφορίες για το Τζορτζ Μίτσελ
Ανεξάρτητα από το αν κάποιος πίνει νερό στη μέθοδο του fracking ή την …καταριέται, σίγουρα θα παραδεχτεί ότι η ζωή του Μίτσελ είχε ενδιαφέρον. Ο πατέρας του, ο αιγοβοσκός Σάββας Παρασκευόπουλος από την Πελοπόννησο, μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1901, σε ηλικία 20 ετών, αφού πρώτα πήγε περπατώντας από τα χωριά Νεστάνη και Μηλιές της Αρκαδίας μέχρι την Καλαμάτα, προκειμένου να εργαστεί στο εκεί ναυπηγείο για να βγάλει τα χρήματα για το εισιτήριό του. Φτάνοντας στις ΗΠΑ έπιασε διάφορες δουλειές, μεταξύ άλλων στον σιδηρόδρομο, μέχρι που άνοιξε το δικό του καθαριστήριο. ‘Αλλαξε το επίθετό του σε Μίτσελ επειδή ένας από τους πρώτους εργοδότες του βαρέθηκε να γράφει το μακροσκελές ελληνικό του επώνυμο και απείλησε να τον απολύσει! Έτσι, ο Παρασκευόπουλος έγινε Μίτσελ, παίρνοντας το επώνυμο του εργοδότη του. Η μητέρα του Τζορτζ πέθανε όταν ο ίδιος ήταν μόλις 13 ετών αλλά πριν φύγει από τη ζωή άφησε “εντολή” στον πατέρα του να “καλοσπουδάσει” όλα τα παιδιά της. Έτσι και έγινε: ο Τζορτζ πήρε με άριστα το πτυχίο του μηχανικού πετρελαίου από το Πανεπιστήμιο Α&Μ του Τέξας.
Λίγο αργότερα, μαζί με τον μεγαλύτερο αδερφό του, ίδρυσαν εταιρεία εξόρυξης, η οποία άνοιξε 10.000 πηγάδια παγκοσμίως. Όταν όμως άρχισε να γίνεται ορατός ο κίνδυνος για σταδιακή εξάντληση των αποθεμάτων, άρχισε να ψάχνει τον τρόπο για να αντλήσει ενέργεια από κοιτάσματα που μέχρι τότε ήταν απρόσιτα για διάφορους λόγους. “Πάλεψε” για αυτό επί 17 ολόκληρα χρόνια. Και τελικά, λίγο πριν από τα 80 του, βρήκε τη μέθοδο που τον έκανε δισεκατομμυριούχο. Το κοίτασμα που κατάφερε να “χτυπήσει” ήταν τόσο μεγάλο, που όταν ένας ανταγωνιστής του άκουσε τις ποσότητες, νόμιζε ότι επρόκειτο για …φάρσα. Ο Τζορτζ Μίτσελ, που μεταξύ άλλων δημιούργησε από κοινού με τη σύζυγό του το Ίδρυμα “Cynthia & George Mitchell Foundation”, το οποίο διέθεσε πάνω από 400 εκατ. ευρώ για διάφορους σκοπούς, πέθανε το 2013. Είχε τρεις κόρες, επτά γιους, 23 εγγόνια και πέντε δισέγγονα.