Του Δρ. Αθανασίου Τσαυτάρη
Πρόσφατες μετα-γονιδιωματικές αναλύσεις ανέδειξαν ένα πλούτο φιλικών, προβιοτικών λεγόμενων μικροοργανισμών σε εδάφη, φυτά, ζώα και τον άνθρωπο. Μετρημένα πλέον το φυσιολογικό ανθρώπινο σώμα μαζί με τα 3 τρισεκατομμύρια ανθρώπινων κυττάρων φέρει μαζί του 300 τρισεκατομμύρια φιλικούς μικροοργανισμούς. Δυστυχώς αγνοώντας τα παραπάνω και με την πεποίθηση ότι όλοι οι μικροοργανισμοί είναι παθογόνοι, οδηγηθήκαμε σε ένα ανελέητο πόλεμο εναντίων των μικροβίων και στην αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών στην Ιατρική ή φυτοφαρμάκων στη γεωργία, τη χλωρίωση των νερών, την απολύμανση των σπιτιών με χλωρίνες και άλλα απορρυπαντικά, σε σχεδόν αποστειρωμένους χώρους με γυαλισμένα πλακάκια και βερνικωμένα πατώματα και πόρτες, δίνοντας έτσι τη χαριστική βολή και στον προβιοτικό μικροβιόκοσμο!
Επιστημονικές αναλύσεις έδειξαν ότι κύρια πηγή των φιλικών αυτών μικροβίων είναι το χώμα, το έδαφος, οι κοπριές των ζώων, τα φυτά, οι τροφές, τα ζώα κτηνοτροφίας (που αρχικά συζούσαν με τον άνθρωπο αφού κατοικίες, στάβλοι και κοτέτσια ήταν δίπλα-δίπλα ή στην ίδια αυλή με τον άνθρωπο), τα ζώα συντροφιάς (γάτες, σκύλοι, πουλιά, κ.ά.) που ουσιαστικά ήρθαν να αντικαταστήσουν τα ζώα κτηνοτροφίας όταν αυτά άρχισαν να απομακρύνονται από τον άνθρωπο των αστικών κέντρων.
Πρόσφατα, Αμερικανοί επιστήμονες παρουσίασαν έναν Άτλαντα μικροβίων από όλους τους τύπους εδαφών, όλης της γης. Έκπληξη αποτελεί το εύρημα ότι οι 3-4 πιο κοινές, με μεγάλα ποσοστά, οικογένειες μικροβίων που βρίσκει κανείς στα εδάφη του κόσμου είναι οι ίδιες 3-4 οικογένειες των φιλικών προβιοτικών μικροβίων για το φυτό, όπως και των προβιοτικών μικροβίων του ανθρώπινου σώματος τα οποία παίρνουμε κυρίως μέσω των τροφών μας από τα φυτικά ή ζωικά τρόφιμα. Δηλ. φιλικά βακτήρια που βρίσκονται σε μεγάλη συχνότητα στο χώμα, περνούν από το χώμα σε φυτά, ζώα και ανθρώπους.
Οι λεωφόροι αυτές των φιλικών μικροβίων πρέπει πλέον να περνούν και από τα σπίτια και διαμερίσματά μας. Ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός σπιτιών, πολυκατοικιών, σχολείων, νηπιαγωγείων, παιδικών χαρών, δρόμων, κήπων, πάρκων, υλικών κατασκευής, πολεοδομίας κ.ά. πρέπει να συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση. Η επισταμένη βοήθεια όλων δηλ. σχεδόν των επιμέρους κρίκων της αλυσίδας αρχιτεκτονικού, οικοδομικού και πολεοδομικού κλάδου γίνεται πλέον επιτακτική ανάγκη.
Τα περισσότερα από τα προβλήματα υγείας του δυτικού κυρίως κόσμου, σύμφωνα με τα τελευταία πορίσματα της επιστήμης, είναι συνυφασμένα με τη συρρίκνωση των προβιοτικών μικροβίων. Όπως η παχυσαρκία, καρδιοαγγειακά νοσήματα, διαβήτης τύπου-2, κάποιες μορφές καρκίνου, πολλές αυτοάνοσες ασθένειες, όπως το άσθμα, κ.ά. Η άγνοια, οι παστεριώσεις και αποστειρώσεις των τροφίμων, οι κοινωνικοί κώδικες στο μεγάλωμα των παιδιών, η εγκατάλειψη παραδοσιακών τροφίμων (ζυμωμένα γαλακτοκομικά όπως γιαούρτι, αριάνι, κεφίρ, ξινόγαλα, τουρσιά, όπως πίκλες, αγγουράκια, πιπεριές, ντομάτες, λάχανα, κάπαρη, αλλαντικά αέρος, κ.ά.)και η κατάχρηση αντιβιοτικών και άλλων ιατρικών πρακτικών οδήγησε στην εξαφάνιση τόσο των παθογόνων, όσο όμως και των απαραίτητων για την υγεία μας προβιοτικών μικροβίων (ιοί, βακτήρια, μύκητες). Σήμερα ξαναγίνεται στροφή στα παλιά, παραδοσιακά τρόφιμα. Αρκεί μια ματιά στις διαφημίσεις και στις βιτρίνες των σούπερ μάρκετ!
Ο προβληματισμός αυτός όμως πρέπει να προχωρήσει ένα βήμα πιο πέρα. Στην εκπαίδευση των Αρχιτεκτόνων και των Μηχανικών και στο σχεδιασμό των λειτουργικών συστημάτων, των χρησιμοποιούμενων οικοδομικών υλικών, κλπ., που μέχρι σήμερα στόχευε στο να κρατηθούν οι χώροι κατοικίας, γραφείων, σχολείων, νοσοκομείων καθαροί και γυαλισμένοι. Απαλλαγμένοι από παθογόνα μικρόβια. Όμως η εξαφάνιση των παθογόνων μικροβίων προκάλεσε στα σπίτια μας εξάλειψη και των φιλικών μικροβίων που είναι απαραίτητα για την προστασία της υγείας μας, τη σωστή ανάπτυξη των παιδιών και την πρόληψη προβλημάτων υγείας. Είναι επιτακτική λοιπόν η ανάγκη μαζί με τους υπόλοιπους επιστημονικούς κλάδους και ο κλάδος των μηχανικών να αλλάξει ρότα στους σχεδιασμούς του, προκειμένου να γεμίσουν οι χώροι με τα πολύτιμα μικρόβια.
Η πρόκληση είναι μεγάλη και δύσκολη, γιατί τα καλά προβιοτικά μικρόβια δεν διαφέρουν σε τίποτε σχεδόν από τα παθογόνα. Πώς π.χ. να κάνεις ένα φίλτρο εξαερισμού που λογικά κατακρατά μικρόβια, να κρατά μόνο τα παθογόνα και όχι τα πολύτιμα προβιοτικά; Πώς να μετατρέψουμε τα γυαλιστερά μας δάπεδα που φτιάχνονται χωρίς πόρους για να μην κατακρατούν μικρόβια και να απολυμαίνονται εύκολα με διάφορα απορρυπαντικά, να κατακρατούν μόνο τα πολύτιμα προβιοτικά μικρόβια; Επίσης, τα ποικίλα κατοικίδια ζώα πέραν του κινδύνου μετάδοσης κάποιων ασθενειών που σήμερα όμως ελέγχονται με εμβολιασμούς κ.ά. όπως αποδεικνύεται σήμερα λειτουργούν ως κύριος φορέας συντήρησης και μεταφοράς πολύτιμων προβιοτικών μικροβίων για τον άνθρωπο. Παλαιότερα στα χωριά μας, η αυλή με το χώμα και τις κοπριές των εκτρεφόμενων ζώων, οι στάβλοι με τις κατοικίδιες αγελάδες, κατσίκες και κότες και οι κοπριές τους συνέβαλαν στην επίτευξη του στόχου αυτού. Όπως εν μέρει γίνονταν και στους περιφερειακούς οικισμούς με τις μονοκατοικίες των αστικών κέντρων όπου δεν έλειπε το χώμα, η αυλή κ.ά. Ενώ το ρόλο των εκτρεφόμενων ζώων έπαιρναν τώρα τα ζώα συντροφιάς όπως προανέφερα. Η επαφή όμως με το χώμα και την υπόλοιπη φύση χάθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά στο πλήρως αστικοποιημένο περιβάλλον των πολυκατοικιών των αποστειρωμένων διαμερισμάτων και σχολικών αιθουσών, των πλακόστρωτων πλυμένων πεζοδρομίων και πλατειών, δημοσίων κτιρίων και χώρων κ.ά.
Στο σχεδιασμό των χώρων, μαζί με τα υπνοδωμάτια, τα καθιστικά, χωλ, τουαλέτες, κουζίνες, πρέπει να χωροθετούμε επίσης το δωμάτιο του σκύλου, το εσωτερικό ή εξωτερικό θερμοκήπιο στα μπαλκόνια ή τις ταράτσες με τις γλάστρες και τα παρτέρια με τα χώματα και τις κοπριές και κυρίους χώρους διαβίωσης, εκπαίδευσης και παιχνιδιών των «αποστειρωμένων» σήμερα παιδιών μας. Όσο για τα φίλτρα των κλιματιστικών ή τα φίλτρα και τα χλώρια στις βρύσες, αφήνω τις λύσεις στους νέους μηχανικούς. Τα 500.000 παιδιών με άσθμα και άλλα αυτοάνοσα προβλήματα σήμερα, ένεκα της αποστέρησής τους από τα προβιοτικά μικρόβια, τις επιβάλλουν. Κι αν όλα αυτά φαίνονται αδύνατα ή δυσκολοεφάρμοστα, αφήστε τουλάχιστον τα παιδιά να παίξουν στα σχολεία, τους παιδικούς σταθμούς και τις παιδικές χαρές με τα χώματα και τις κοπριές και όχι σε αποστειρωμένους παιδότοπους. Εκεί στους παιδότοπουςθα χρειαστεί να εστιάσουμε περισσότερο την προσπάθεια αλλαγής νοοτροπίας.
Με σύνθημα «όχι στο πλήρως αποστειρωμένο περιβάλλον», αφήστε ένα τετραγωνικό με χώμα και κοπριές στο σπίτι, στο φωταγωγό, στο μπαλκόνι, στον κοινόχρηστο, στην αυλή, στο πεζοδρόμιο, στην παιδική χαρά, στον παιδικό σταθμό, στο σχολείο. Αφήστε τα παιδιά και τα ζώα συντροφιάς να παίξουν με τέτοια χώματα. Να αγκαλιάζονται και να φιλιούνται λερωμένα! Αυτό το σκοπό άλλωστε στην κοινωνία έπαιξαν και παίζουν και σήμερα οι χειραψίες, τα αγκαλιάσματα, τα φιλιά, τα χάδια, τα χτυπήματα στην πλάτη κι άλλες αβρότητες. Αλλιώς γιατί τα επέβαλαν οι κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, αν υπήρχε μόνον ο κίνδυνος μεταφοράς παθογόνων μικροβίων;
